Karol X Gustaw, z dynastii Wittelsbachów (linia Pfalz-Zweibrücken), ur. 8 XI 1622, Nyköping, zm. 13 II 1660, Göteborg,
król Szwecji od 1654, ojciec Karola XI;
Karol X Gustaw
Encyklopedia PWN
fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
1648 nacz. dow. wojsk szwedz. w wojnie trzydziestoletniej; 1650 z inicjatywy królowej Krystyny ogłoszony następcą tronu; objął go po jej abdykacji; zwolennik silnej władzy król. i ograniczenia polit. i ekon. pozycji magnaterii; kontynuował dążenia Gustawa II Adolfa do rozciągnięcia kontroli nad Morzem Bałtyckim; chcąc opanować jego południowe wybrzeża, a także ubiec ekspansję ros., 1655 zaatakował Polskę (tzw. II wojna północna); nie napotykając początkowo oporu, zajął dużą część jej terytorium; wypierany w wyniku rosnącego oporu pol., po wypowiedzeniu 1657 przez Danię wojny Szwecji wycofał gł. siły z Polski, uderzył na Danię i w zwycięskiej wojnie zdobył m.in. Skanię (1658 pokój w Roskilde); 1659 zaatakował Danię ponownie; porażka w walce z koalicją (Dania, Polska, cesarz, Holandia, Brandenburgia) przyspieszyła podjęcie rokowań pokojowych zakończonych po jego śmierci (traktaty w Oliwie i Kopenhadze).
