Kalwaria Zebrzydowska,
miasto w województwie małopolskim, w powiecie wadowickim, na północnym skraju Beskidu Makowskiego, nad rz. Cedron (dorzecze Wisły).
Kalwaria Zebrzydowska
Encyklopedia PWN
Ludność miasta: ogółem — 4,5 tys. mieszkańców (2019)
Gęstość zaludnienia: 899,2 os/km2 (2019)
Powierzchnia: 5 km2
Współrzędne geograficzne: długość geograficzna: 19°41′E, szerokość geograficzna: 49°52′N
Data założenia miasta: pocz. XVII w.
Prawa miejskie: nadanie praw — 1617, utrata — 1896; nadanie praw — 1934
Oficjalne strony WWW: www.kalwaria-zebrzydowska.pl
Historia. Założona na pocz. XVII w. pod nazwą Zebrzydów (Nowy Zebrzydów, obecna nazwa od XIX w.) obok klasztoru Bernardynów, ufundowanego 1602 przez wojewodę M. Zebrzydowskiego; prawa miejskie 1617; największe po Jasnej Górze sanktuarium pol.; od pocz. XVII w. szczególne nabożeństwo do Męki Pańskiej (od XVIII w. misteria w czasie Wielkiego Tygodnia), od poł. XVII w. również ośr. kultu maryjnego; ruch pielgrzymkowy od XVII w. do czasów współcz. (ok. 600–900 tys. pielgrzymów rocznie). W XVIII w. ośr. meblarstwa; 1772–1918 w zaborze austr.; od 1884 połączenie kol. z Suchą i Skawiną, od 1888 z Bielskiem; 1896–1934 pozbawiona praw miejskich.
Zabytki. Zespół odpustowy fundacji Zebrzydowskiego: manierystyczny kościół i klasztor Bernardynów z 1603–09 (J.M. Bernardoni i P. Baudarth), przebudowane; barok. kaplice, m.in. kaplice Matki Bożej Cudownej (1658 i po 1667), barok. fasada kościoła (1702); wokół na wzgórzach kalwaria: 42 kościółki i kaplice (XVII–pocz. XIX w.) — wpisany na Listę Świat. Dziedzictwa Kult. i Przyr. UNESCO.
