Jugosławia

Jugosławia,

dawniej państwo w południowo-wschodniej Europie, na Półwyspie Bałkańskim;

utworzone 1 XII 1918 jako Królestwo Serbów, Chorwatów i Słoweńców (SHS) pod panowaniem serbskiej dynastii Karadziordziewiciów; objęło większość ziem Słowian Południowych; scentralizowane; monarchia i dominujący w państwie Serbowie odrzucali żądania federalizacji zgłaszane głównie przez Chorwatów i Macedończyków; w polityce zagranicznej — udział Jugosławii w Małej Entencie i współpraca z Francją, w końcu lat 30. zbliżenie z Niemcami i Włochami, zerwane po przewrocie 27 III 1941; 6 IV 1941 agresja niemiecka, włoska i węgierska i okupacja Jugosławii; utworzenie Niezależnego Państwa Chorwackiego (satelickiego wobec III Rzeszy); partyzantka czetników serbskich i komunistów; po wyzwoleniu 1944–45 zdobycie władzy przez komunistów pod przywództwem Tity; od 1945 Federacyjna Ludowa Republika Jugosławii, złożona z 6 republik: Serbii (z autonomiczną Wojwodiną i Kosowem), Bośni i Hercegowiny, Chorwacji, Czarnogóry, Macedonii i Słowenii; po konflikcie z J. Stalinem (1948) wzmocnienie niezależności państwa i władzy Tity; Jugosławia pozostała poza blokiem sowieckim, od lat 50. realizowała odrębną koncepcję społeczno-ekonomiczną (rozbudowa samorządności, później częściowa liberalizacja gospodarcza, kontakty z Zachodem); po śmierci Tity (1980) ujawnianie się napięć narodowych i tendencji odśrodkowych; 1991 proklamowanie niepodległości przez Słowenię, Chorwację, Bośnię i Hercegowinę oraz Macedonię, wybuch walk i rozpad państwa; 1992 Serbia i Czarnogóra utworzyły Federalną Republikę Jugosławii; autorytarne rządy nacjonalistów serbskich z prezydentem S. Miloševiciem; od 1998 walki serbsko-albańskie w Kosowie, z którego pod presją NATO (naloty) wojska serbskie wycofały się 1999; od 2000 demokratyzacja państwa; wobec rozwoju dążeń separatystycznych w Czarnogórze, 2003 Jugosławię przekształcono w państwo Serbia i Czarnogóra, które 2006 (po referendum w Czarnogórze) rozpadło się na dwie niepodległe republiki; 2008 secesja Kosowa.