Jaskinia
 
Jaskinia
Jaskiniami nazywamy podziemne próżnie, które powstają równocześnie ze skałą, w której występują — np. podczas krzepnięcia lawy wulkanicznej (tzw. jaskinie pierwotne), lub po utworzeniu skały (tzw. jaskinie wtórne). Jaskinie drugiego typu są w przyrodzie powszechniejsze. Powstają one przeważnie w wyniku procesów krasowych.
Środowisko przyrodnicze jaskiń cechuje specyficzny mikroklimat. Przede wszystkim dostęp światła jest tu ograniczony lub całkiem odcięty. Warunki termiczne są stabilne, przy przewadze stosunkowo niskich temperatur i dużej wilgotności powietrza. Cyrkulacja powietrza różni się w zależności od liczby otworów i przebiegu korytarzy. Klimat jaskiń zależy w stosunkowo niewielkim stopniu od zmian zewnętrznych. Ze względu na słabą penetrację światła, rośliny zielone mogą rozwijać się tylko w pobliżu otworów lub wokół sztucznych źródeł światła. Występuje tu bogata flora glonów, mchów, rzadziej paproci. Poza granicą światła występuje tylko mikroflora bezzieleniowa obejmująca głównie grzyby i pleśnie, czerpiące energię z roślinnych i zwierzęcych szczątków organicznych. Fauna jaskiń jest znacznie bogatsza. W zależności od czasu spędzanego w środowisku jaskiń, wyróżnia się cztery grupy zwierząt. Pierwszą z nich jest właściwa fauna jaskiniowa, tzw. troglobionty lub eutroglobionty. Są to zwierzęta przeważnie pozbawione oczu i ubarwienia. Należy tu m.in. wodny skorupiak studniczek, a wśród zwierząt lądowych — owady bezskrzydłe, pająki, chrząszcze i skoczogonki. Kolejną grupę stanowią troglofile lub hemitroglobionty, tj. zwierzęta przebywające w jaskiniach lub w środowiskach podobnych, np. pod ziemią. Należą tu głównie niektóre owady bezskrzydłe. Trzecia grupa to troglokseny lub pseudotroglobionty, czyli zwierzęta znajdujące w jaskiniach schronienie np. podczas zimy. Należą tu nietoperze, motyle, pająki, wije, ślimaki itp. Ostatnią, najliczniejszą grupę stanowią tychotroglobionty, tj. zwierzęta wchodzące do jaskiń okazyjnie np. w celu znalezienia kryjówek (sowy, niedźwiedzie, borsuki, lisy i wiele innych).
Taida Tarabuła
zgłoś uwagę
Ilustracje
Formy naciekowe w jaskiniach Aggtelek-Domica (Węgry/Słowacja)fot. M. Jędrusik/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Ciemna, Jaskinia, otwór wejściowy z rekonstrukcją obozowiska archeologicznegofot. B. Kowalewska/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Dachstein, Jaskinia Rieseneishöhle („Parsifaldom”) (Alpy Salzburskie, Austria)fot. Βsterreich Werbung/Gamsjager
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia