Iberyjski, Półwysep
 
Encyklopedia PWN
Iberyjski, Półwysep, Półwysep Pirenejski, hiszp. i portug. Península Ibérica,
półwysep w południowo-zachodniej części Europy, między otwartym Oceanem Atlantyckim na zachodzie i południowym zachodzie, Zatoką Biskajską na północy oraz Morzem Śródziemnym na wschodzie i południu, kształtem zbliżony do kwadratu;
powierzchnia 580 tysięcy km2; oddzielony Cieśniną Gibraltarską od Afryki; z trzonem lądowym Europy połączony zwężeniem, przeciętym na całej szerokości łańcuchem Pirenejów. Linia brzegowa słabo rozwinięta; wybrzeże północno-zachodnie riasowe. 60% powierzchni zajmuje Meseta Iberyjska od wschodu ograniczona Górami Iberyjskimi; na południe ciągną się Góry Betyckie, z najwyższym szczytem Półwyspu Iberyjskiego — Mulhacén (3478 m); między Pirenejami a Górami Iberyjskimi leży Kotlina Aragońska; wąskie niziny wzdłuż wybrzeży (na zachodnim Południowoportugalska, na południowym Andaluzyjska). Klimat podzwrotnikowy, w części północnej i północno-zachodniej — morski, we wnętrzu — suchy, na południowym i południowo-wschodnim wybrzeżu — typu śródziemnomorskiego; średnia temperatura w styczniu od 3–7°C do 10–12°C na południu, w lipcu 18–20°C na północy i północnym zachodzie, do 28°C na północnym wschodzie; suma roczna opadów 300–600 mm, na północy i północnym zachodzie 700–1000 mm, w górach do 2000 mm; główne rzeki: Ebro, Duero, Tag, Gwadiana, Gwadalkiwir, Júcar. Roślinność przeważającej części Półwysep Iberyjski ma charakter śródziemnomorski; pierwotnie panowały wiecznie zielone lasy twardolistnych dębów, dziś w znacznym stopniu wyniszczone i zastąpione przez wtórne wiecznie zielone zarośla typu makii (matorral); w głębi Półwyspu Iberyjskiego są rozpowszechnione zbiorowiska niskich, aromatycznych krzewinek (tomillares), w dorzeczu Ebro — skąpa roślinność trawiasta; w górach śródziemnomorska części Półwyspu Iberyjskiego rosną lasy zrzucające liście na zimę: dębowe (z Quercus pyrenaica) i kasztanowe (na północy także bukowe) oraz lasy sosnowe (z Pinus nigra subsp. Salzmannii); na najwyższych grzbietach występują kolczaste krzewinki poduszkowe; w części północno-zachodniej roślinność atlantycka: dąbrowy zrzucające liście na zimę z Quercus robur, wrzosowiska (brezales) i wtórne łąki. Bogactwa mineralne: węgiel, rudy żelaza, cynku, wolframu i rtęci, piryty. Na Półwyspie Iberyjskim leżą: Hiszpania, Portugalia, Gibraltar.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia