Grenlandia
 
Encyklopedia PWN
Grenlandia,
autonomiczna część Danii, wyspa na Oceanie Atlantyckim i Oceanie Arktycznym u wybrzeży Ameryki Północnej;
Nazwy: grenlandzki Kalaallit Nunaat, duń. Grřnland
Strefa czasowa: GMT -4/+0
Powierzchnia: 2,2 mln km2
Ludność: 56 tys. mieszkańców (2010)
Gęstość zaludnienia: poniżej 1 os/km2 (2010)
Języki: duński, eskimoski (dialekt grenlandzki)
Państwo macierzyste: Dania
Stolice: Nuuk
Oficjalne strony WWW: dk.nanoq.gl (serwis internetowy Autonomii Grenlandii)
Domena internetowa: .gl
Większa część Grenlandii leży na północ od koła podbiegunowego północnego; najbardziej na północ wysunięty punkt — przyl. Morris Jesup (83°39′N). Pod względem geol. Grenlandia stanowi część tarczy kanad.; zbud. gł. z archaicznych gnejsów i granitów, przykrytych w części północnej i wschodniej osadowymi skałami paleozoiku i mezozoiku; na zachodzie miejscami utwory trzeciorzędowe; najwyższy szczyt — Góra Gunnbjørna (3700 m); ok. 83% pow. pokrywa czasza lodowa, o miąższości do 3500 m; wybrzeża górzyste, w większości fiordowe, wolne od lodów (z wyjątkiem północno-zachodnich i południowo-wschodnich); liczne przybrzeżne wyspy; klimat biegunowy, we wnętrzu kontynent. (charakterystyczne huraganowe wiatry); na wybrzeżu południowym i południowo-zachodnim klimat podbiegunowy (wpływ ciepłego prądu); we wnętrzu Grenlandii przez cały rok średnia temp. utrzymuje się poniżej 0°C, na wybrzeżach (przez 5–6 mies.) powyżej 0°C; opady roczne od 200 mm na północy i północnym wschodzie do 1000 mm na południu; obszary wolne od lodów, gł. na południu i zachodzie porasta tundra; w północno-wschodniej części wyspy (od Lodowca Petermanna na północnym zachodzie po Kong Oscar Fjord) park nar. o pow. ok. 700 tys. km2. Grenlandię zamieszkują potomkowie Norwegów i Duńczyków (Grenlandczycy), rdzenni Eskimosi oraz Duńczycy; ok. 90% ludności na wybrzeżu południowo-zachodnim; największe m.: na południowym zachodzie — Nuuk, Ilulissat, Sisimiut, Maniitsoq, na północnym zachodzie — Qaanaaq, na wschodzie — Ammassalik. Podstawą gospodarki Grenlandii jest rybołówstwo (flota rybacka, porty rybackie wyposażone w chłodnie i przetwórnie ryb), łowiectwo mor. i lądowe (połowy wielorybów, morsów, fok, lisów i niedźwiedzi polarnych), hodowla owiec i reniferów (k. Nanortalik i Qaqortoq) oraz górnictwo; wydobywa się rudy żelaza, ołowiu, cynku, grafit i marmury; stwierdzono występowanie złota, srebra, rud molibdenu i uranu oraz gazu ziemnego (na szelfie); komunikacja pasażerska i towarowa oparta gł. na żegludze i lotnictwie (gł. port lotn. w Søndre Strømfjord). Grenlandia importuje żywność, paliwa, maszyny i inne wyroby przem., eksportuje ryby, krewetki i przetwory rybne (94% wartości wywozu, 2004), skóry, rudy cynku i ołowiu; wartość eksportu 480 mln dol. USA, importu 601 mln dol. USA; handel gł. z Danią Japonią, Szwecją, Chinami.
zgłoś uwagę
Ilustracje
Ilulissat, widok ogólny (Grenlandia)fot. M. Witkowska/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Ammassalik, letnie namioty Eskimosów, początek XX w. (południowo-wschodnia Grenlandia)fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia