École de Paris

École de Paris

[ekọl dö parị],

szkoła paryska,

termin ten, wprowadzony 1924 zapewne przez malarza A. Ozenfanta, nigdy nie został precyzyjnie zdefiniowany; może dotyczyć wszystkich nowatorskich ruchów w sztuce rozwijających się w Paryżu w XX w., niekiedy odnosi się tylko do tych, które powstały przed II wojną światową.

jednak najczęściej używa się go dla określenia grupy malarzy obcokrajowców, którzy 1905–30 osiedli w Paryżu i tworzyli w dzielnicy Montparnasse. École de Paris jest raczej nazwą nowego zjawiska socjol. w rozwoju sztuki nowoczesnej niż określonego jej prądu czy stylu, aczkolwiek napływ cudzoziemskich artystów do Paryża datuje się już od ok. 1900; początek École de Paris należy wiązać z powstaniem i rozwojem kubizmu (1907–14), kiedy oprócz fr. artystów, jak G. Braque czy A. Gleizes, wystąpili z kubistycznymi dziełami malarze: Hiszpanie — P. Picasso i J. Gris, Polak L. Marcoussis, Węgier A. Reth, Holender P. Mondrian, Meksykańczyk D. Rivera, i rzeźbiarze: Rumun C. Brǎncusi, Rosjanie — O. Zadkine, A. Archipenko. Inną grupę w École de Paris stanowili artyści reprezentujący 1914–39 różnorakie tendencje ekspresjonistyczne; oprócz Francuzów, jak M. Gromaire, E. George, Le Fauconnier, działali w Paryżu: Włoch A. Modigliani, Rosjanie — M. Chagall i Ch. Soutine, Polacy — T. Makowski, E. Żak, M. Kisling, M. Muter, L. Gottlieb, Japończyk L. Foujita, Norweg P. Krohg, artysta pochodzenia wł.-hiszp. J. Pascin; międzynar. charakter miało również w École de Paris ugrupowanie surrealistów (Hiszpanie — S. Dali i J. Miró, Włoch G. de Chirico, Niemiec M. Ernst) oraz abstrakcjonistów (artysta pochodzenia kubańsko- fr. F. Picabia, Czech F. Kupka, Holender P. Mondrian). Na kilka lat przed II wojną świat. w Paryżu znaleźli schronienie artyści, którzy musieli emigrować z Niemiec jako przedstawiciele prześladowanej przez reżim nazistowski tzw. entartete Kunst (M. Beckmann, L. Feininger, W. Kandinsky). Po II wojnie świat. nazwą École de Paris znowu zwykło się określać stale przebywających w Paryżu artystów fr. i obcych (Galerie Charpentier urządzała doroczne wystawy pod tytułem École de Paris) kontynuujących nurt surrealistyczny (M. Ernst, V. Brauner, W. Lam), lecz przede wszystkim reprezentujących sztukę abstrakcyjną (M.E. Vieira da Silva, S. Poliakoff, V. Vasarely, Wols, Zao-Wou-ki, A. Magnelli, H. Hartung, P. Tal-Coat, N. de Staël, G. Mathieu i in).

Chagall Marc, Skrzypek, 1911 — Kunstsammlung Nordrhein-Westfalen, Düsseldorf