David Jacques-Louis

David

[dawịd]

Jacques-Louis , ur. 30 VIII 1748, Paryż, zm. 29 XII 1825, Bruksela,

malarz francuski; wybitny przedstawiciel klasycyzmu.

Urodził się 30 VIII 1748 w Paryżu. Uczeń J.-M. Viena, od 1766 królewskiej Akademii Malarstwa i Rzeźby; akademicką Grand Prix zdobył dopiero przy 4. próbie (1774). Początkowo malował w stylu rokokowym, ulegając inspiracji F. Bouchera i J.H. Fragonarda (Walka Minerwy z Marsem 1771), później nawiązywał do sztuki XVII w., głównie N. Poussina (Antioch i Stratonika 1774).

Ewolucja stylu — od rokoka do klasycyzmu

Podczas pobytu we Włoszech (1775–80), pod wpływem studiów nad malarstwem nowożytnym i rzeźbą antyczną, w twórczości Davida zaszła zmiana — ok. 1779 nastąpiło zerwanie z rokokowym rozbielonym kolorytem, pogłębienie realizmu (Św. Hieronim, Św. Roch), 1780 — rzeźbiarskie traktowanie formy (Akt zwany Patroklos). W Stanisławie Kostce Potockim na koniu (1780–81) jest jeszcze widoczny wpływ P.P. Rubensa i A. van Dycka, ale w obrazie Belizariusz (1781) przeważa oddziaływanie Poussina, typowe dla wczesnej fazy klasycyzmu. Od 1783 członek Akademii Malarstwa i Rzeźby. Podczas drugiego pobytu we Włoszech (1784) David wypracował w wielkim obrazie Przysięga Horacjuszy nową formułę; antyczny temat o znaczeniu wychowawczym, ukazany z teatralnym patosem, jasno i przejrzyście, w stylu rysunkowym, z dbałością o archeologiczne realia, zdominował późniejszą twórczość Davida (Śmierć Sokratesa 1787, Brutus 1789) i dzięki działalności jego uczniów (J.-G. Drouais, F.-X. Fabre, A.-L. Girodet, A.-J. Gros, J.A.D. Ingres i wielu innych) na następne pół wieku zaważył na sztuce akademickiej. Równocześnie David sięgał do lżejszej tematyki (Parys i Helena 1788) oraz wykonywał portrety.

Rewolucja Francuska i okres napoleoński

Podczas rewolucji francuskiej 1789–99 przedstawiał sceny z jej dziejów (m.in. Śmierć Marata 1793); rozpoczęte 1791 malowidło Przysięga w sali do gry w piłkę nie zostało ukończone. Od jesieni 1790 związany z jakobinami, IX 1792 zasiadł w Konwencie Narodowym, głosował za śmiercią króla; jako członek Komisji Oświecenia Publicznego doprowadził 1793 do zniesienia akademii; od IX 1793 był też członkiem Komisji Bezpieczeństwa Powszechnego. Zwolennik M.M.I. de Robespierre’a, po przewrocie termidoriańskim aresztowany VIII 1794, spędził rok w więzieniu; objęty amnestią (X 1795), został wkrótce przyjęty do powołanej wtedy Komisji Sztuki. Obraz Sabinki, pokazany przez Davida na specjalnej płatnej wystawie 1799, był odczytywany jako wezwanie do narodowej zgody, w sensie artystycznym zaś stosował koncepcję idealnego piękna wywodzącą się od J.J. Winckelmanna; idealizowany akt zastosował David również w obrazie Leonidas w Termopilach (1814). David był wielbicielem Napoleona Bonapartego, w okresie Konsulatu i I Cesarstwa realizował zlecenia państwowe (Bonaparte na przełęczy Św. Bernarda 1800, Koronacja Napoleona 1805–08, replika 1822, Rozdanie orłów na sztandary 1808–10). Tworzył też znakomite portrety (Juliette Récamier 1800); był wówczas uważany za najlepszego malarza Europy. Po upadku Napoleona I i powrocie Burbonów został skazany na wygnanie; od 1816 do śmierci przebywał w Brukseli, malując głównie obrazy o tematyce starożytnej (Gniew Achillesa 1819), mitologicznej oraz portrety. Zmarł w Brukseli 29 XII 1825.

David Jacques-Louis, Porwanie Sabinek, 1799 — Luwr, Paryż

David Jacques-Louis, Amor i Psyche, 1817 — Museum of Art, Cleveland.

David Jacques-Louis, Przysięga Horacjuszy, 1785 — Luwr, Paryż

David Jacques-Louis, Leonidas pod Termopilami, 1805–14 — Luwr, Paryż

David Jacques-Louis, Śmierć Marata, 1793 — Królewskie Muzeum Sztuk Pięknych, Bruksela

David Jacques-Louis, Potocki Stanisław Kostka na koniu, 1781 — Muzeum-Pałac w Wilanowie, Warszawa

David Jacques-Louis, Autoportret