Dalajlama XIII
 
Encyklopedia PWN
Dalajlama XIII, T‘ub-ldan-rgja-mc‘o, ur. 27 V 1876, zm. 17 XII 1933,
przedostatni, teokratyczny władca Tybetu;
odszukany przez przeora klasztoru Gandän w rodzinie prostego drwala z Dwags-po-glang-mdunu (południowo-wschodni Tybet), po uroczystej intronizacji (1879) i otrzymaniu święceń pierwszego (1882) i drugiego (1894) stopnia przejął władzę nad krajem. Jego panowanie obfitowało w dram. zdarzenia: dwukrotnie musiał opuścić ojczyznę: 1904, ratując się ucieczką do Mongolii przed inwazją Brytyjczyków pod dowództwem pułkownika F. Younghusbanda, oraz 1910, uciekając do Indii przed wojskami chiń. wkraczającymi do Lhasy. Po upadku dyn. Qing (1911) i powstaniu Rep. Chińskiej, 1912 Yuan Shikai ogłosił proklamację stwierdzającą, że Tybet i Mongolia są częściami Chin. W odpowiedzi na to D. oświadczył, że „przejmuje w swym kraju władzę duchowną i świecką” oraz zrzeka się wszelkiej rangi w chiń. hierarchii urzędniczej. Była to pierwsza deklaracja niepodległości Tybetu, której formalny wyraz dał D. po powrocie z Indii do Lhasy (1913), przedstawiając jednocześnie rządowy program rozwoju kraju. Pozostałą część swego życia D. poświęcił modernizacji Tybetu i ustanowienia go podmiotem prawa międzynar.; dzięki jego staraniom w Tybecie powstały: pierwsza mennica, poczta i szkoła świecka; została też zorganizowana łączność telegraficzna i stworzona regularna armia, wzorowana na brytyjskiej. Osamotniony w swych poczynaniach reformatorskich, napotykał szczególny opór ze strony konserwatywnego kleru, którego wpływ na życie kraju bardzo ograniczył.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia