Corazzi Antonio

fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN

Corazzi

[korạcci]

Antonio , ur. 17 XII 1792, Livorno, zm. 28 IV 1877, Florencja,

architekt włoski, jeden z najwybitniejszych przedstawicieli późnego klasycyzmu europejskiego.

Urodził się 17 XII 1792 w Livorno.

Główny twórca architektury Warszawy doby Królestwa Polskiego. Jego ojciec Avalorati był impresario teatru. W 1811 ukończył szkołę pijarską. Około 1814–16 studiował w akademii sztuk pięknych we Florencji. Na wezwanie rządu Królestwa Polskiego, 1818 przyjechał do Polski, gdzie przebywał do 1846, realizując w tym okresie około 60 swoich projektów utrzymanych w stylu późnego klasycyzmu, z czego 45 w Warszawie, wśród nich kilka koncepcji urbanistycznych. Był generalnym budowniczym Komisji Spraw Wewnętrznych, członkiem Rady Architektonicznej i profesorem architektury w Szkole Inżynierów Cywilnych Dróg i Mostów. W 1847 osiadł we Florencji i został członkiem tamtejszej Akademii Sztuk Pięknych. Zmarł 28 IV 1877 we Florencji.

Okres polski

Warszawa stanowiła najistotniejszy etap w jego twórczości, na której grunt przeniósł doświadczenia północnowłoskich klasycystów. Tu podjął się regulacji placów Bankowego z zespołem budowli: Pałacem Komisji Rządowej Przychodu i Skarbu (1824–25), pałacem ministra Franciszka Ksawerego Druckiego-Lubeckiego (1825), Giełdą i Bankiem Polskim (1828–30), i Teatralnego z gmachem Teatru Narodowego (Teatr Wielki, 1825–33). Wzniósł pałac arcybiskupa Hołowczyca (1820), gmach Towarzystwa Królewskiego Przyjaciół Nauk (Pałac Staszica, obecnie Polska Akademia Nauk, 1820–23), Szkołę Główną Uniwersytetu Warszawskiego (Wydział Biologii, 1840–41), neogotycki pałacyk Pod Karczochem (1845, przebudowany). Przebudował pałac Hilzenów (Mostowskich, 1823–24). Brał udział w przebudowie zespołu klasztornego pijarów: kościół NMP Królowej Korony Polskiej (obecnie garnizonowy, 1835–37), klasztor (1835–37) i konwikt Collegium Nobilium (obecnie Akademia Teatralna, 1832–33). W Horodyszczach wzniósł pałac dla Juliana Frankowskiego (po 1818–przed 1828), w Radomiu budynek Oddziału Komisji Rządzącej (projekt 1822, budowa 1825–27), w Dołhobyczowie pałac Edwarda Rastawieckiego (1837–39), w Suchej na Mazowszu kościół (1839–43, przebudowany), w Siedlcach pocztę (1827–28) i Gimnazjum Gubernialne (1841–44). W Płocku 1843 przebudował kościół Św. Michała Archanioła i budynek kolegium jezuickiego, w Lublinie — w formach neogotyckich Wieżę Trynitarską (1819–21). Corazzi zaprojektował także pomnik poświęcony Polakom poległym w 1830 roku za wierność swemu Monarsze (1841, rozebrany 1917), który stanął w Warszawie i miał formę obelisku.

Powrót do Włoch

Od 1847 działał we Włoszech, głównie we Florencji, a także w Kopenhadze. Dla Florencji wykonał m.in. projekt parlamentu (około 1860), Panteon di Dante (około 1865). Zaprojektował teatry w Aleksandrii i Kopenhadze.

Podsumowanie twórczości

Wychowany na wzorach architektury włoskiej, głównie toskańskiej, umiał nawiązać do tradycji form budownictwa klasycystycznego epoki stanisławowskiej. Tworzył dzieła monumentalne, operując grą brył i bogatą plastyką form klasycznych. Dość konwencjonalny i zachowawczy w doborze form (często stosował portyki kolumnowe), umiał zachować umiar w stosowaniu dekoracji i w udany sposób zestawiał bryły budowli ze spiętrzanych elementów. Wyróżniał się rozmachem koncepcji urbanistycznej i organizacji wnętrz miejskich. Jego twórczy gust znalazł wielu naśladowców, którzy zaważyli na obrazie polskiej architektury połowy XIX wieku.

Corazzi Antonio, Pałac Staszica, Warszawa, 1820–23

Warszawa, Teatr Wielki

Corazzi Antonio, zabudowa placu Bankowego w Warszawie, 1825–28, wg projektu Antonia Corazziego — fragment zachodniej pierzei placu

Warszawa, Dom Mostowy, 1824–25

Dołhobyczów, pałac

Warszawa, Teatr Wielki