Berrecci Bartolomeo
 
Encyklopedia PWN
Berrecci
[berẹczczi],
Berecci, Bartolomeo Wymowa, ur. między 1480 a 1485, Pontassieve(?) k. Florencji, zm. VIII 1537, Kraków,
włoski architekt i rzeźbiarz.
Kalendarium
Urodził się między 1480 a 1485, Pontassieve(?) koło Florencji. Początkowo związany zapewne ze środowiskiem florenckim. W 1517 przybył przez Rzym i Węgry do Krakowa, na dwór króla Zygmunta I, gdzie przejął obowiązki artysty królewskiego po zmarłym Franciszku Florentczyku. W 1528 otrzymał obywatelstwo miasta Kazimierza pod Krakowem; osiadł tu i zamieszkał we własnym domu w rynku. Od 1533 był rajcą tamże; od tego też roku prowadził warsztat architektoniczno-rzeźbiarski pod Wawelem, zatrudniając w nim artystów toskańskich. Został zamordowany przez nieznanego z nazwiska Włocha, zmarł VIII 1537 w Krakowie. Został pochowany w kościele Bożego Ciała na Kazimierzu w Krakowie.
Arcydzieło renesansu
Berrecci jest głównym twórcą architektury i dekoracji rzeźbiarskiej Kaplicy Zygmuntowskiej (projekt 1517, realizacja 1519–33) przy katedrze na Wawelu, będącej jego głównym i najwspanialszym dziełem; zarazem jest to najwybitniejsze dzieło renesansu toskańskiego poza Włochami, stanowiące wzór dla licznych renesansowych grobowych kaplic kopułowych, które wystawiały sobie możne rody szlacheckie i mieszczańskie na terenie całej ówczesnej Polski. Berrecci — zapewne świadom doniosłości dzieła jakiego dokonał — ośmielił się umieścić swój podpis wewnątrz latarni wieńczącej kopułę: „Bartholo Florentino Opifice”. Berrecci jest także autorem marmurowego pomnika nagrobnego króla Zygmunta I Starego do tej kaplicy. Dla biskupa Piotra Tomickiego przebudował kaplicę Trzech Króli w katedrze wawelskiej (1525–30), umieszczając w niej nagrobek biskupa postać zmarłego pogrążona we śnie, w lekko poruszonym układzie, ujęta w bogate ramy architektoniczne, ta kompozycje stała się podstawą niemal całego późniejszego rozwoju nagrobka renesansowego w Polsce. W 1527–30 Berrecci prowadził prace kamieniarsko-rzeźbiarskie na Zamku Królewskim na Wawelu (m.in. portale i obramienia okienne). Od 1530 przejął, po Franciszku Florentczyku, kierownictwo przebudowy spalonego Zamku (prace dekoracyjne, skrzydło wschodnie i krużganki na dziedzińcu); wykonywał także prace dla zamku królewskiego w Niepołomicach. W jego warsztacie wykonano prawdopodobnie nagrobki: J. Konarskiego do katedry wawelskiej (1521), L. Szydłowieckiego do kolegiaty w Opatowie (1525), obu Janów i Barbary (z Tęczyńskich, jedno z najpiękniejszych przedstawień postaci kobiecej w renesansowej rzeźbie europejskiej) Tarnowskich do katedry w Tarnowie (ok. 1530). Dziełami warsztatu Berrecciego są zapewne także: baldachim nad nagrobkiem Władysława II Jagiełły (1519–24, wykonany przez Jana Ciniego). Berrecciemu przypisuje się także zbudowanie (1520) oratorium rodziny Kauffmanów wraz z balkonem na pierwszym piętrze jednej z wież przy kościele Mariackim w Krakowie oraz tzw. ołtarz zatorski (obecnie w lapidarium wawelskim). W 1522 Berrecci wzniósł jeden z budynków klasztoru cystersów w Mogile koło Krakowa. Jako że przyjaźnił się z królewski sekretarzem Jodusem Justusem Deciusem, przypuszcza się że Berrecci wybudował 1534 dla niego pałac w Woli pod Krakowem (obecnie Wola Justowska).
Przyniósł architekturze polskiej
Przenosząc na teren Polski formy renesansu florenckiego, Berrecci przyczynił się zasadniczo do renesansowej przemiany stylowej w architekturze i w rzeźbie polskiej. Wprowadził do Polski włoskie rozwiązania, nadając im indywidualne piętno.
zgłoś uwagę
Ilustracje
Berrecci Bartolomeo, wnętrze Kaplicy Zygmuntowskiej, katedra na Wawelu, Krakówfot. W. Kryński/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Tarnów, nagrobek Tarnowskich w kościele katedralnym Narodzenia NMPfot. M. Grychowski/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Berrecci Bartolomeo, nagrobek bpa P. Tomickiego w kaplicy Trzech Króli w katedrze na Wawelufot. M. Grychowski/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia