Berno

Berno, niem. Bern, fr. Berne , wł. Berna,

m. w zachodniej Szwajcarii, stolica kraju i kantonu Berno, na Wyż. Berneńskiej, nad rz. Aare.

Założone 1191; od 1218 wolne miasto Rzeszy; 1353 przystąpiło do Związku Szwajc.; 1528 mieszkańcy Berna przyjęli protestantyzm; oligarchiczna forma rządów była przyczyną wielu wystąpień plebejskich w XVII w. w Bernie i okolicy; od 1848 stol. Szwajcarii. Siedziba parlamentu, urzędów federalnych i licznych organizacji międzynar.; rozwinięty przemysł maszyn., elektrotechniczny, poligraficzny, chem., spoż.; ważny węzeł kol. i drogowy; port lotn.; jeden z najważniejszych ośr. kult.-nauk. kraju; uniw. (zał. 1834), wyższa szkoła muz.; biblioteki, muzea; ośr. turystyczne. Zachowany zabytkowy układ urb. miasta; got. katedra St. Vincent (1421, rozbudowa ok. 1588) z bogatym wystrojem rzeźbiarskim wnętrza; kościoły: got. Dominikanów (XII–XVI w.) i barok. Św. Ducha (1. poł. XVIII w.); got. ratusz (1406–16, rozbudowa XVI w.), liczne bramy miejskie (XIII–XVII w.) i barok. budowle użyteczności publicznej, m.in.: siedziba władz kantonu, szpital, wartownia, spichlerz, kamienice podcieniowe — wszystkie z XVIII w.; eklektyczny parlament (1894–1902); zespół staromiejski został wpisany na Listę Świat. Dziedzictwa Kult. i Przyr. UNESCO.

Berno, katedra Św. Wincentego