Bahrajn. Historia
 
Encyklopedia PWN
Bahrajn. Historia.
W czasach przedmuzułmańskich i wczesnym okresie muzułmańskim nazwę Bahrajn odnoszono do wybrzeża Półwyspu Arabskiego znanego jako Al-Hasa (ob. Al-Ahsa). Archipelag Bahrajn był wymieniany przez geografów perskich, greckich i rzymskich jako ośrodek handlu i połowu perłopławów. W VII w. część plemion pochodzących od Lachmidów wystąpiła przeciwko kalifatowi arabskiemu. Po rozbiciu rebeliantów Bahrajn został włączony do kalifatu, ale praktycznie pozostał niezależny. W VIII w. Bahrajn znalazł się we władaniu charydżytów, a w X w. karmatów, którzy 930 splądrowali Al-Kabę i zabrali na Bahrajn Czarny Kamień (pozostawał w ich rękach do 950). Prawdopodobnie w czasach karmatów nazwa Bahrajn została przeniesiona z półwyspu na archipelag. W 1057/58 karmaci zostali rozbici przez plemię Abd al-Kajs, które przywróciło islam ortodoksyjny. Wywodząca się z tego plemienia dynastia Ujunidów z Al-Katifu uznała zwierzchność Abbasydów i była wspomagana przez Seldżuków.
W XII w. Bahrajn znalazł się w strefie wpływów Kajsarytów z wyspy Kajs u wybrzeży perskich, a następnie Persów, 1235 archipelag i Al-Katif zostały zajęte przez wojska władcy Farsu, ale 1253 odzyskały niezależność. W 1330 Bahrajn został włączony do strefy wpływów władcy wyspy Ormuz — z tego okresu pochodzą pierwsze wzmianki o stolicy Al-Manamie. W 1514 do wysp dotarli Portugalczycy i 1521 opanowali je przy pomocy władcy z Ormuzu; 1602 Portugalczycy zostali wyparci z Bahrajnu przez perskiego szacha Abbasa I, który powierzył rządzenie Bahrajnem plemionom arabskim z wybrzeża perskiego.
W 1783 Bahrajn został zdobyty przez ród Al-Chalifa (z plemienia Al-Utub z Półwyspu Arabskiego), panujący do dziś. Od początku XIX w. umacniały się wpływy Wielkiej Brytanii. W 1820 zawarto układ pokojowy o ochronie handlu morskim (Bahrajn był jednym z ośrodków piractwa i handlu niewolnikami tzw. Wybrzeża Piratów). Następne układy z Brytyjczykami (1861, 1880, 1892, 1911) oddały Bahrajn pod protektorat brytyjski w zamian za ochronę przed zakusami perskimi i tureckimi (Iran rościł stałe pretensje do Bahrajnu). Bahrajn jako pierwszy kraj na arabskim wybrzeżu Zatoki Perskiej rozpoczął 1932 wydobycie ropy naftowej. W 1958 Bahrajn zawarł układ o granicach morskich z Arabią Saudyjską. Od 1968 Bahrajn pozostawał w składzie Federacji Emiratów Arabskich, ale wskutek braku uzgodnień w sprawach konstytucji i finansów ogłosił 14 VIII 1968 niepodległość. W V 1970 Iran zaakceptował raport ONZ uznający zdolność Bahrajnu do samodzielnego istnienia. W I 1970 powstała 12-osobowa Rada Państwa, złożona w równej części z sunnitów i szyitów, przejęła funkcje najwyższej władzy wykonawczej, ograniczając władzę szejka i doradców brytyjskich.
15 VIII 1971 został podpisany nowy układ z Wielką Brytanią, który anulował poprzednie traktaty i oznaczał przywrócenie pełnej niepodległości. Szejk Isa przyjął tytuł emira. Rada Państwa została przekształcona w Radę Ministrów, premierem został brat władcy Chalifa Ibn Salman. W XII 1972 odbyły się wybory do Zgromadzenia Ustawodawczego, które uchwaliło konstytucję. W VIII 1975 rząd podał się do dymisji na tle konfliktu z parlamentem, ale emir nie przyjął dymisji, zawiesił konstytucję i rozwiązał Zgromadzenie Narodowe. Rewolucja irańska 1979 zaostrzyła stosunki z Iranem. W IX 1979 irańskie kręgi szyickie wzywały szyitów z Bahrajnu, stanowiących tu większość ludności, do oporu przeciwko sunnickiemu emirowi. W XII 1981 władze aresztowały ok. 60 osób (szyitów) nawołujących do obalenia rządu, 1985 i 1988 ujawniono kolejne spiski o orientacji proirańskiej. W XI 1986 została otwarta grobla łącząca Bahrajn z Arabią Saudyjską, co pobudziło handel i turystykę. W IV 1986 wybuch konflikt z Katarem o wyspę Faszt ad-Dibal stanowiącą terytorium sporne. Bahrajn poparł sankcje ONZ przeciwko Irakowi w związku z agresją na Kuwejt VIII 1990 i zezwolił USA oraz Wielkiej Brytanii na ulokowanie na swoim terytorium sił powietrznych uczestniczących 1990–91 w wyzwalaniu Kuwejtu. W 1991 Bahrajn podpisał porozumienie z USA o współpracy w dziedzinie obrony. W 1994 wybuchły rozruchy wśród szyitów zamieszkujących tereny wiejskie i odczuwających w większym stopniu niż sunnici skutki bezrobocia — niezadowolenie społ. objęło studentów Uniwersytetu Bahrajnu i część klasy średniej, również sunnitów. Krytyka była skierowana przeciwko polityce rządu zatrudniania ludności napływowej (1/3 populacji) — rząd odpowiedział represjami. Po śmierci emira Isy Ibn Salmana al-Chalify (1999) nowym władcą został jego syn Hamad. W 2001 w referendum powszechnym zatwierdzono nową konstytucję, proklamująca m.in. Bahrajn królestwem. Pierwsze wybory do nowego parlamentu 2002 zbojkotowała islamistyczna opozycja. Kolejne wybory odbyły się 2006.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia