Azja. Warunki naturalne. Budowa i historia geologiczna

Azja. Warunki naturalne. Budowa i historia geologiczna.

Azja powstała w wyniku kolejnych kolizji dawnych kontynentów i mikrokontynentów, które obecnie tworzą platformy i masywy rozdzielone przez młodsze pasma fałdowe. Najstarszymi częściami Azji są platformy prekambryjskie: wschodniosyberyjska, północnochińsko-koreań., środkowochińska i południowochińka, dekańska, a także tarcza arabska, oddzielona od platformy afrykańskiej przez ryft Morza Czerwonego. Jednostki te są zbudowane z magmowych i metamorficznych skał archaiku i proterozoiku, przykrytych nieciągłą pokrywą młodszych skał osadowych i wulkanicznych. Podobną budowę mają mniejsze masywy prekambryjskie Azji (np. indochińska, tybetańska). Na zachód od prekambryjskiej platformy wschodniosyberyjskiej rozciągają się platformy paleozoiczne: zachodniosyberyjska i turańska, obrzeżone przez orogeny hercyńskie Uralu, Nowej Ziemi i Tajmyru. Na północnym wschodzie i południu Azji wznoszą się łańcuchy górskie sfałdowane w mezozoiku, w czasie kimeryjskich faz orogenicznych: Góry Czerskiego, Góry Wierchojańskie, Góry Czukockie, Sichote-Aliń, góry południowego Tybetu i Półwyspu Indochińskiego. Najmłodszymi częściami Azji są orogeny uformowane w czasie orogenezy alpejskiej (m.in. Góry Pontyjskie, Kaukaz, Hindukusz, Pamir, Karakorum, Taurus, Zagros) oraz aktywne tektonicznie i wulkaniczne łuki wysp (m.in. Wyspy Japońskie, Kuryle), obrzeżające Azję od wschodu i południowego wschodu. Współczesne procesy tektoniczne (m.in. wypiętrzanie alpidów Azji) są powodowane głównie przez kolizję Półwyspu Arabskiego i Półwyspu Indyjskiego z Azją oraz przez subdukcję litosfery Oceanu Spokojnego. Główne bogactwa mineralne Azji: węgiel kamienny, ropa naftowa, gaz ziemny, rudy: żelaza, uranu, wolframu, cyny, także boksyty, fosforyty, siarka, diamenty i in. kamienie szlachetne.