Azerbejdżan. Sztuka

Azerbejdżan. Sztuka.

Najstarsze zabytki pochodzą z epoki przedhist.: dolmeny, resztki cyklopowych murów obronnych, rysunki skalne, figurki (rejon Dżangir Dagu); na początku n.e. wpływy perskie; w VII w. znalazła się w kręgu kultury islamu. Rozwój architektury obronnej (przeł. VI i VII w., Besz Barmak), sakralnej i sepulkralnej (ośr. w Nachiczewanie — liczne ceglane mauzolea z XII w.); na przeł. XIII i XIV w. zbudowano zamki w Mərdəkan, Ramanah, Nardaranie; w XV w. — kam. pałac szachów Szyrwanu w Baku i tzw. Błękitny Meczet (zdobiony ceramiczną mozaiką) w Tebrizie (ob. w Iranie). W XV–XVI w. rozwój malarstwa miniaturowego i tkactwa artyst. (gł. ośr.: Tebriz, Ardebil, Szyrwan, Kuba). W XVII w. wielkie kopułowe meczety w Tebrizie i Nardaranie, w XVIII w. — pałace (Nucha). W XIX w., prócz tradycji dawnej sztuki Azerbejdżanu, wpływ sztuki ros. (malarz B. Kengerli); w XX w. znalazła się w ogólnym nurcie sztuki sowieckiej; gł. przedstawiciele: rzeźba — F. Abdurachmanow (pomniki Nezamiego w Giandży, 1946, i w Baku, 1949), D. Karjagdy; malarstwo — rozwój od 2. poł. lat 50., M. Abdułłajew, B. Mirzazade; grafika — M. Rahmanzade (cykle z życia robotników naft.); architektura — M. Usejnow. Ważnym nurtem najnowszej architektury A. stało się adaptowanie i nowocz. interpretacja tradycyjnych form architektonicznych.

Baku, meczet Taza Pir, 1905–14 (Azerbejdżan)