Asnyk Adam

Asnyk Adam, pseud. El...y, Jan Stożek, ur. 11 IX 1838, Kalisz, zm. 2 VIII 1897, Kraków,

poeta i dramatopisarz.

Brał udział w powstaniu styczniowym (członek radykalnego „rządu wrześniowego”); od 1870 na stałe w Krakowie (od 1884 członek Rady Miejskiej); związany z obozem galicyjskich demokratów, 1889–94 redaktor „Nowej Reformy”, poseł na sejm galicyjski (członek tzw. klubu lewicy), 1891 inicjator i prezes Towarzystwa Szkoły Ludowej; najpopularniejszy poeta epoki realizmu, tradycje romantyczne łączył z pozytywistyczną problematyką filozoficzną i społeczną; w swych utworach wyraził nastroje klęski po 1863 (np. Sen grobów 1865–67) i sformułował nakaz „przetrwania” w nadziei na „zmartwychwstanie” (w cyklu refleksyjno-filozoficznych sonetów Nad głębiami 1883–94); w dramatach podejmował współczesną tematykę społeczną (m.in. Bracia Lerche 1888), polityczną i historyczną (m.in. Cola Rienzi 1875); żywotność zachowały autoironiczne liryki, satyryczne wiersze obyczajowe i polityczne, liryki opiewające Tatry (w zbiorach Poezji: t. 1 1869, t. 1–2 1872, t. 3 1880, t. 4 1894) oraz komedia w stylu A. de Musseta Gałązka heliotropu (1869); Pisma (t. 1–2 1938–39), Dzieła poetyckie (t. 1–3 1947), Listy (1972), Poezje (1975), Poezje zebrane (1995).

Bibliografia

M. SZYPOWSKA Asnyk znany i nieznany, Warszawa 1971;

Z. MOCARSKA-TYCOWA Wybory i konieczności. Poezja A. Asnyka wobec gustów estetycznych i najważniejszych pytań swoich czasów, Toruń 1990.

Malczewski Jacek, Portret Adama Asnyka z Muzą 1895–97 — Muzeum Narodowe, Poznań