Armenia. Gospodarka

Armenia. Gospodarka.

Do 1991 kraj o gospodarce centralnie planowanej; reforma gospodarki rozpoczęta po uzyskaniu niepodległości; trudności gospodarcze kraju zwiększone przez osłabienie powiązań z państwami sąsiednimi (od 1989 ekonomiczna blokada Armenii ze strony Azerbejdżanu, od 1993 także Turcji), wojnę azerbejdżańsko-ormiańska 1989–94 (Górski Karabach) oraz stratami materialnymi powstałymi w wyniku trzęsienia ziemi; 90% użytków rolnych w prywatnym posiadaniu; do 1998 sprywatyzowano 65% średnich i dużych zakładów przemysłowych; duża pomoc od diaspory ormiańskiej (zwłaszcza w USA), przekazy od pracujących za granicą; kredyty z Banku Światowego i Międzynarodowego Funduszu Walutowego, pomoc humanitarna z krajów Europy Zachodniej; 1997 został podpisany układ o przyjaźni i współpracy z Rosją. Armenia jest pierwszym z krajów WNP, który osiągnął wzrost PKB (od 1994 powyżej 5% rocznie). PKB na 1 mieszkańca wg parytetu siły nabywczej (2007) wynosi 5,7 tys. dolarów USA. Struktura wytwarzania PKB (w %): rolnictwo 17,2, przemysł (i budownictwo) 36,4, usługi 46,4.

Przemysł.

Armenia jest zasobna w rudy metali, zwłaszcza miedzi i molibdenu, cynku, ołowiu, żelaza (o zawartości 40–65% Fe), występują także sjenity nefelinowe (surowiec do otrzymywania aluminium), apatyty, platyna i metale rzadkie. Energia elektryczna wytwarzana gł. w elektrowniach opalanych importowanym gazem ziemnym (1960 oddany do użytku gazociąg magistralny Qaradağ–Ağstafa–Erywań); łączna moc kaskady elektrowni wodnych na Hrazdanie wynosi 550 MW; elektrownia jądr. (817 MW) w Mecamor wyłączona po trzęsieniu ziemi, ponownie uruchomiona 1995; energ. sieć Armenii połączono 1997 z siecią Iranu; w budowie (1999) gazociąg do Iranu (dostawy gazu ziemnego z Turkmenistanu). gł. gałęzie przemysłu przetwórczego: elektrotechnicznego i elektronicznego, maszyn. (obrabiarki, pompy), chem. (kauczuk syntet., tworzywa sztuczne, włókna), metali nieżel. (aluminium i molibdenu), materiałów budowlanych (tufy wulk., marmury, granit); huta miedzi w Alawerdi zamknięta ze względów ekol.; tradycyjne gałęzie przemysłu: lekki (włók., skórz.-obuwn.), spoż. (wina, koniaki, rozlewnie wód miner., przetwory owocowe); rzemiosło artyst. (dywany, ceramika, wyroby z miedzi).

Rolnictwo.

Użytki rolne zajmują 42% pow. (w tym grunty orne 16%, łąki i pastwiska 23%); ponad 1/2 areału jest sztucznie nawadniana; najważniejsze regiony roln.: Kotlina Araracka, Wyż. Szyracka i okolice jez. Sewan; uprawa winorośli, figowców, migdałowców, orzechów i oliwek, drzew owocowych (morele, brzoskwinie, jabłonie, grusze) i warzyw; zbiory gł. zbóż (19,1 q z ha), gł. pszenica i jęczmień i kukurydza; rośliny przem.: tytoń, buraki cukrowe, bawełna, geranium; hodowla bydła (566 tys. sztuk, 2004), owiec (573 tys.) i kóz, jedwabników; 90% użytków rolnych w prywatnym posiadaniu; areał upraw ok. 700 tys. ha; połowy gł. karpi i pstrągów.

Transport i łączność.

Transport kol. (845 km linii kol., 2005) i samochodowy (8,4 tys. km dróg); sieć gazociągów — w budowie (1999) gazociąg do Iranu (dostawy gazu ziemnego z Turkmenistanu); międzynarodowy port lotniczy — Erywań (Zwartnoc); najważniejsze połączenie międzynar. — szosa łącząca Armenię z Iranem (1995 zbud. most na rz. Araks). Telefonia stacjonarna przestarzała technologicznie (poza Erywaniem); w użyciu 203 tys. telefonów komórkowych.

Handel zagraniczny.

Bilans handl. ujemny (2004, wartość eksportu wyniosła 850 mln dol. USA, importu —1,3 mld dol. USA); gł. artykuły eksportu: wyroby jubilerskie (złoto i kamienie szlachetne), urządzenia elektryczne i sprzęt telew., surowce miner. i tekstylia; import ropy naft. i gazu ziemnego, żywności, pereł (także sztucznych), chemikaliów; gł. partnerzy handl.: Rosja, Belgia, Izrael, USA, Holandia, Niemcy, Iran.