Armenia. Film

Armenia. Film.

Pierwsze zdjęcia film. w Armenii nakręcono 1907. Podczas I wojny świat. filmowano walki na froncie kaukaskim oraz ucieczkę ludności ormiańskiej po masowej rzezi Ormian (1915) na obszarach zajętych przez Turków; w wytwórniach ros. filmowcy ormiańscy zrealizowali kilka filmów fabularnych (m.ni. A. Minerwin). W okresie niepodległości Armenii (1918–20) przygotowywano się do rozwinięcia własnej produkcji fabularnej, realizowano filmy dokumentalne. Po ustanowieniu władzy sowieckiej kinematografią zajęły się komitety rewolucyjne; ekipy wyświetlające ros. filmy agitacyjne były wysyłane do najdalszych osiedli górskich Armenii; 1922 kinematografię upaństwowiono; 1923 powstało Goskino — zalążek wytwórni państw. (późniejszy Armenfilm); realizowano filmy dokumentalne krytycznie przedstawiające działania nowej władzy oraz fabularne ukazujące przeszłość ludów Zakaukazia (Ormian, Kurdów, Azerbejdżan), m.in. filmy H. Bek-Nazarowa, P. Barchudariana, L. Kalantara, A. Martirosjana, Dż. Żamhariana oraz przybyszów spoza Armenii — A. Jałowoja, P. Pierestianiego, K. Rodendorfa, M. Wernera; pierwszy film dźwiękowy zrealizowano 1935 (Bek-Nazarow); powstawały gł. filmy poświęcone rewolucji, walce z kułakami oraz życiu kołchozowemu (m.in. filmy A. Haj-Artiana, L. Isahakiana, E. Karamiana, S. Keworkowa). W latach 60. tematyka filmów rodzimych zróżnicowała się; twórcy akcentowali odmienność kultury ormiańskiej; oprócz utworów wyraźnie ideol. (m.in. o bohaterach rewolucji w ujęciu sensacyjnym), powstały kryt. wobec rzeczywistości dramaty psychol. (m.in. F. Dowlatian, H. Malian); popularność w całym ZSRR zdobyli aktorzy ormiańscy, m.in. M. Mykyrtczian, A. Dżigarchanian; 1969 S. Paradżanow stworzył arcydzieło film. (Barwy granatu), będące syntezą kultury ormiańskiej. W latach 70. i 80. na uwagę zasługuje twórczość wielu reżyserów ormiańskich, m.in.: A. Arababowa, K. Geworkiana, A. Mykyrtcziana, B. Howannisjana. W latach 90. XX w. powstały filmy, oparte na motywach aktualnych przemian w kraju, gł. o charakterze pesymistycznym (m.in. filmy S. Babajana, A. Chaczatriana, M. Dowlatiana).

Janusz Gazda