Ameryka Łacińska. Teatr
 
Encyklopedia PWN
Ameryka Łacińska. Teatr.
W czasach przedkolumbijskich Indianie zamieszkujący obszary Ameryki Łac. organizowali widowiska obrzędowe, na które składały się taniec i śpiew, niekiedy również recytacja; występujący posługiwali się maskami (np. widowiska z Antyli zw. areito). Formy najbardziej zbliżone do przedstawień teatr. reprezentowały: dramat Majów z Gwatemali Rabinal Achi (XV w.) oraz inkaski Ollantay i późniejszy Atahualpa (XVIII w.); dram. tradycję Azteków dokumentują zebrane po podboju Meksyku pieśni Cantares mexicanos. W okresie kolonialnym elementy tych widowisk weszły do przedstawień chrześc. (autos sacramentales), wystawianych przez zakony hiszp., gł. jezuitów; teatr świecki był reprezentowany przez występujące gościnnie zespoły z Hiszpanii i Portugalii oraz miejscowe trupy aktorów, zwłaszcza w Peru, Meksyku, Brazylii. Na pocz. XVII w. powstał w Limie teatr Casa de Comedias. Teatr rodzimy zaczął się formować na pocz. XIX w., po uzyskaniu niepodległości przez większość krajów Ameryki Łac.; wystawiano gł. utwory o tematyce hist. oraz komedie; w stylu inscenizacji korzystano ze wzorów eur. (zwłaszcza teatru romant.); pojawiły się wybitne indywidualności aktorskie, m.in. Brazylijczyk J.C. dos Santos i Kubanka L. Martinez Casado. W 2. poł. XIX w. do repertuaru weszły współcz. sztuki obyczajowe, komedie satyr. i muz.; 1884 w Argentynie pojawił się nar. typ melodramatu z lud. bohaterem — gaucho (wystawienie przeróbki powieści Juan Moreira E. Gutiérreza przez reżysera i aktora, J. Podestę). W latach 30. XX w. powstały liczne argent. teatry eksperymentalne, m.in. Teatro del Pueblo (1930). W Meksyku w okresie międzywojennym działały w stolicy sceny awangardowe (Teatro de Ulises, Escolares de Teatro), wystawiające współcz. dramaty nar. C. Gorostizy i R. Usigliego; od 1946 teatrem meksyk. opiekuje się Instituto Nacional de Bellas Artes; zespoły zaw. wystawiają gł. utwory rozrywkowe; działają także teatry eksperymentalne.
Powstanie nowocz. teatru w Brazylii przypada na lata 20. i 30. XX w.; od II wojny światowej ważną rolę w rozwoju teatru brazylijskiego odgrywali emigranci z Europy, wśród nich Polak Z. Ziembiński; po wojnie powstały nowe zespoły (gł. w Rio de Janeiro i São Paulo), zorganizowano szkolnictwo teatr. i festiwale; teatr brazylijski jest obecnie najdojrzalszym teatrem Ameryki Łacińskiej. Nowoczesny teatr w Chile rozwijał się od lat 30. XX w., gdy P. de la Barra zakładał awangardowe zespoły teatr. i przybyła z Hiszpanii wybitna aktorka M. Xirgu; obecnie w Santiago działa m.in. ambitny Teatro Experimental de la Universidad. Do stworzenia teatru na Kubie przyczynił się dramatopisarz José A. Ramos, który na pocz. XX w. zał. Sociedad del Fomento del Teatro [`‘towarzystwo popierania sztuki teatralnej’]; w czasie II wojny światowej powstały w Hawanie Teatro Universitario i Teatro Nacional, obecnie czołowe sceny kub.; po rewolucji kub. (1956–59) do repertuaru weszły współcz. sztuki nar., o tematyce społ. i polit.; powstało wiele teatrów alternatywnych tworzących spektakle metodą kreacji zbiorowej; nurt ten, charakterystyczny dla lat 70. i 80., dążył do zintegrowania widza masowego (zwłaszcza chłopstwa) oraz do wytworzenia aktywnej postawy wobec dzieła teatr.; Teatro Escambray (1968) stał się tu wzorem niemal dla całej Ameryki Łac. Jednym z czołowych dramatopisarzy i realizatorów tego nurtu jest Kolumbijczyk E. Buenaventura. W Gwatemali do najwybitniejszych teoretyków i propagatorów teatru latynoamer. należy M. Golich. Festiwale teatr. odbywają się m.in. w Wenezueli (Caracas) i Portoryko (San Juan). Wiele zespołów teatr. z Ameryki Łac. odwiedza Europę i USA.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia