Akt unii
 
Encyklopedia PWN
Akt unii, Act of Union,
ustawy Anglii i Szkocji z 1707 o zjednoczeniu obu królestw w Królestwo Wielkiej Brytanii;
miał cechy traktatu zawieranego przez 2 suwerenne państwa; jego postanowienia oznaczały zastąpienie istniejącej od 1603 ang.-szkockiej unii personalnej (wspólny monarcha, a osobne parlamenty, regulacje prawne, ekon., rel. i in.) przez unię realną. Do najważniejszych motywów uchwalenia Aktu unii należały: chęć utrzymania unii obu państw po przyszłej śmierci Anny Stuart; dążenia Anglików do zabezpieczenia się przed groźbą sukcesji tronu szkockiego przez potomków Jakuba II Stuarta i przed groźbą dywersji profrancuskiej od strony Szkocji; nadzieje Szkotów na korzyści ekon., w tym uczestnictwo w ang. handlu i ekspansji kolonialnej. W 1706 A.u. został wynegocjowany przez komisarzy ang. i szkockich, mianowanych przez Annę Stuart; na pocz. 1707 przyjęty przez oba parlamenty (szkocki i ang.), wszedł w życie 1 V 1707. Określał szczegółowo warunki zjednoczenia; gwarantował sukcesję tronu bryt. dla protest. dynastii hanowerskiej; postanawiał o likwidacji Parlamentu Szkocji; Parlament ang. w Westminsterze stawał się Parlamentem bryt., przy czym Szkocja otrzymała prawo wyboru 45 posłów do jego Izby Gmin (wobec 513 z Anglii i Walii) oraz 16 parów do Izby Lordów (wobec ok. 200 parów ang.); W. Brytania tworzyła jeden obszar celny; wprowadzano jednolity (ang.) system celny i podatkowy, jednakże uwzględniający pewne ulgi dla Szkocji; zunifikowano system monetarny (przy czym banki szkockie zachowały prawo emisji własnych banknotów); poddani szkoccy otrzymywali na równych prawach wszelkie przywileje handl. posiadane przez poddanych ang., co oznaczało wolność handlu na obszarze całego państwa oraz równy dostęp do żeglugi, handlu zamor. i kolonii (dotąd ang.); Szkocja otrzymała jednorazową dotację finansową; zachowano strukturę sądownictwa Szkocji oraz odrębność szkockiego systemu prawnego (z wyjątkiem kwestii regulowanych w Akcie unii). W odrębnych aktach dołączonych do Aktu unii gwarantowano zachowanie uprzywilejowanego statusu Kościoła anglikańskiego w Anglii (z Walią), a Kościoła prezbiteriańskiego w Szkocji. Zachowanie ciągłości przez Parlament w Westminsterze oznaczało, że ang. ustrój polit. stawał się obowiązujący dla zjednoczonego państwa (zwłaszcza prawa i wzajemne stosunki Korony i Parlamentu).
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia