Tennessee
 
Encyklopedia PWN
Tennessee
[tẹnəsi:] Wymowa,
stan w południowo-wschodniej części USA, między Appalachami na wschodzie a rz. Missisipi na zachodzie;
pow. 109,2 tys. km2, 6,3 mln mieszk. (2009); gł. m.: Memphis, Nashville (stol.), Chattanooga, Knoxville; wzdłuż wschodniej granicy stanu ciągną się g. Great Smoky (szczyt Clingmans Dome, 2024 m), należące do systemu Appalachów, dalej na zachodzie dolina rz. Tennessee ograniczona od zachodu wyż. Cumberland oraz obniżenie — Basen Nashville (znane ze zjawisk krasowych); zachodnia część stanu leży w dolinie Missisipi; klimat podzwrotnikowy, na wschodzie wilgotny; średnia temp. w styczniu ok. 4–5°C, w lipcu 25–27°C, roczna suma opadów od ok. 1100 mm na zachodzie do ponad 1300 mm na wschodzie; gł. rz. Tennessee; roślinność stanowią gł. lasy liściaste, dębowo-hikorowe na zachodzie i wielogat. na wschodzie, w górach — jodłowo-świerkowe i mieszane. W granicach Tennessee znaczna część Parku Nar. Great Smoky Mountains. W XIX i na pocz. XX w. jeden z typowo roln. stanów Południa, powstanie i zrealizowanie programu TVA (Tennessee Valley Authority) wpłynęło na rozwój gospodarki Tennessee, a zwłaszcza przemysłu; liczne elektrownie wodne i cieplne, także jądr. dostarczają taniej energii elektr.; gł. gałęzie przemysłu: chem., odzieżowa, włók., metal., spoż., elektrotechniczny, elektroniczny, maszyn., środków transportu, poligraficzny, papierniczy, hutnictwo żelaza i metali nieżel. (gł. aluminium i cynku) oraz produkcja materiałów rozszczepialnych; eksploatacja węgla kam., fosforytów, rud cynku i miedzi; rolnictwo (gł. na wschodzie) niskotowarowe; uprawa soi, bawełny, kukurydzy, tytoniu, roślin pastewnych; hodowla bydła, trzody chlewnej i drobiu; transport gł. samochodowy; największe porty lotn.: Memphis i Nashville.
Historia. Obszar zamieszkany pierwotnie przez Indian; w 1. poł. XVI w. penetrowany przez Hiszpanów (H. de Soto), w XVII w. przez Francuzów i Anglików; od 1763 należał do Wielkiej Brytanii, od 1783 do USA; od 1790 w granicach Terytorium Południowo-Zachodniego, 1796 przyjęty do Unii jako stan; do 1833 usunięto ze stanu Indian (wojny, wykupywanie ziemi, przymusowe przesiedlenia); w 1. poł. XIX w. gospodarka plantacyjna; 1861 Tennessee przystąpił do Skonfederowanych Stanów Ameryki; walki podczas wojny secesyjnej (1861–65); 1866 Tennessee ponownie przyjęty do Unii, w okresie rekonstrukcji do 1869 pod rządami republikanów z Północy i okupacją wojsk.; po wojnie upadek plantacji, stagnacja gosp.; 1867 w Tennessee (w Fort Pulaski) zał. Ku-Klux-Klan; powolne ożywienie gospodarki dopiero w okresie Nowego Ładu (New Deal), gł. dzięki Tennessee Valley Authority; w latach 50. i 60. XX w. zniesiono w stanie Tennessee dyskryminację rasową.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia