Słowacja. Film

Słowacja. Film.

Pierwsze pokazy film. odbyły się XII 1896 w Bratysławie i Koszycach; 1905 w Bratysławie otwarto kino; 1921 Słowacy z USA, bracia D. i J. Siakel zrealizowali na Słowacji pierwszy film fabularny — Janosik. W okresie międzywojennym międzynar. uznanie zdobyły filmy etnogr. K. Plicki; kinematografia czechosłowacka wyprodukowała wówczas 690 filmów fabularnych, ale zaledwie 13 z nich zawierało wątki słowackie (gł. wiejskie). Dopiero wraz z uruchomieniem wytwórni Koliba w Bratysławie (1948) narodziło się słowackie kino; filmy fabularne (wyprodukowano ich 21) z pierwszych 10 lat były schematyczne — podporządkowane oficjalnej ideologii. W 2. poł. lat 50. młodzi reż.: S. Uher, Š. Barabáš, P. Solan i M. Holly, wystąpili przeciw schematyzmowi, łącząc poszukiwanie autentyzmu z poetyckością, uwalniając kino słowackie od dosłowności najpierw w krótkim metrażu, potem w fabule; stali się prekursorami czechosłowackiej nowej fali. Najwybitniejszym twórcą lat 60. okazał się J. Jakubisko, łączący rozważania filoz. z ekspresją poet. obrazu, ironię z elementami surrealizmu; w dokumencie sukcesy odnosił (także za granicą) D. Hanák, odwołujący się do doświadczeń fr. awangardy lat 20., proponujący kino wyczulone na przedmiot, rytm montażu, muzyki i słowa, dążące do prześwietlania ludzkiej egzystencji. Wkrótce Hanák stał się czołowym słowackim twórcą fabularnym, a jego filmy, podszyte surrealizmem, spajające dokumentalizm ze stylizacją estetyczną, poszukujące prawdy o sytuacji współcz. człowieka, jego świecie duchowym i etycznych imperatywach, zdobywały nagrody na międzynar. festiwalach. W latach 90. przypomniał o sobie Jakubisko, ale zauważany w kraju i za granicą był gł. M. Šulik, zgłębiający mentalność swoich współczesnych, łączący obserwację codzienności z poszukiwaniem wzniosłości i liryzmu.