Polska. Siły zbrojne. Trzecia Rzeczpospolita
 
Encyklopedia PWN
Polska. Siły zbrojne. Trzecia Rzeczpospolita
Łączna liczba żołnierzy — 100 tys. (2010); zasadnicza służba wojsk. we wszystkich rodzajach wojsk trwa 12 mies.; siły lądowe liczą 104 tys. żołnierzy, marynarka wojenna — 14,3 tys., lotnictwo — 36,5 tys.; główne uzbrojenie wojsk lądowych (2002): 1144 czołgi, 1281 bojowych wozów opancerzonych, 435 opancerzonych wozów rozpoznawczych, 1482 środki artyleryjskie, 65 śmigłowców uderzeniowych; na wyposażeniu marynarki znajduje się 51 okrętów bojowych i 18 okrętów zabezpieczenia bojowego; na wyposażeniu lotnictwa mor. jest 60 samolotów myśliwskich typu MiG-21; wyposażenie lotnictwa stanowią 103 samoloty myśliwskie MiG-29 (22 szt.) i MiG-21, 98 samolotów szturmowych typu Su-22, ponadto samoloty transportowe oraz 98 śmigłowców różnych typów; budżet wojska stanowi 1,9% Produktu Krajowego Brutto (2002); czł. Układu Warsz. 1955–91; po jego rozwiązaniu Polska nie należała do żadnego ugrupowania wojsk.; od 17 IX 1993 na terytorium państwa nie stacjonują obce wojska. Od 1999 czł. Organizacji Paktu Północnoatlantyckiego (NATO). Od 2010 jest armią zawodową.
Realizowana od 1992 reforma sił zbrojnych obejmuje strukturę Minist. Obrony Nar. oraz zmiany dyslokacji i struktur wojska; celem reformy jest dostosowanie struktur sił zbrojnych do nowej sytuacji geostrategicznej Polski, gł. równomierne rozlokowanie wojsk na całym terytorium państwa; został utworzony nowy Krak. Okręg Wojsk (zlikwidowany 1998), oprócz 3 istniejących — Warsz. (do 1998), Pomorskiego i Śląskiego; wprowadza się organizację wojska dywizyjno-brygadową, pozwalającą na większą autonomię i elastyczność działania, zamiast poprzedniej struktury armijno-dywizyjnej i pułkowej; przewiduje się utworzenie sił szybkiego reagowania; Minist. Obrony Nar. zostało przekształcone z organu adm. i dowodzenia w organ polit.-adm. powołany do kierowania resortem i przygotowaniami obronnymi państwa; Sztab Generalny przekształcono z jednej z wielu centralnych instytucji Minist. Obrony Nar. w najwyższy organ dowodzenia siłami zbrojnymi; nowa struktura ma gwarantować cywilną kontrolę nad siłami zbrojnymi. Od 1973 wojsko pol. bierze udział w misjach pokojowych ONZ (siły pokojowe ONZ); 2004 w Bośni w ramach SFOR (ok. 300 osób) i Kosowie w ramach KFOR (ok. 530 osób), a także w Libanie (ok. 600 osób) i Syrii (ok. 350 osób). W 2003 pol. oddział specjalny wziął udział, w ramach koalicji antyterrorystycznej, w wojnie w Iraku, a od IX 2003 pod pol. dowództwem znajduje się międzynarodowa dywizja (ok. 9 tys. żołnierzy, w tym 2,5 tys. Polaków), rozmieszczona w środkowopołudniowej strefie stabilizacyjnej w Iraku.
Bibliografia
Polskie Siły Zbrojne w drugiej wojnie światowej, t. 1–3, Londyn 1950–88;
A.F. GRABSKI Polska sztuka wojenna w okresie wczesnofeudalnym, Warszawa 1959;
Zarys dziejów wojskowości polskiej do roku 1864, t. 1–2, Warszawa 1965–66;
P. STAWECKI Polityka wojskowa Polski 1921–1926, Warszawa 1981;
T.M. NOWAK, J. WIMMER Historia oręża polskiego 963–1795, Warszawa 1981;
E. KOZŁOWSKI, M. WRZOSEK Historia oręża polskiego 1795–1939, Warszawa 1984;
L. GROT, T. KORZECKI, E. NALEPA Pokojowe dzieje Wojska Polskiego, Warszawa 1988.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia