Polska. Muzyka. Muzyka popularna, piosenkarstwo

Polska. Muzyka. Muzyka popularna, piosenkarstwo

Początki piosenkarstwa i tzw. muzyki rozrywkowej sięgają w Polsce połowy XIX w. i są związane z działalnością teatrzyków ogródkowych oraz wędrujących autorów-piosenkarzy (A. Bartels, S. Rozbicki; pierwsza znana piosenkarka A. Zimajer). Rozwój piosenkarstwa nastąpił na pocz. XX w. wraz z powstawaniem pierwszych pol. kabaretów: Zielonego Balonika, zał. 1905 w Krakowie przez J.A. Kisielewskiego i teatrzyku Figielki, zał. tamże 1906 przez A. Szyfmana. W Warszawie pierwszym kabaretem był Momus, zał. 1908, później powstały inne sceny kabaretowo-rewiowe (Miraż, Czarny Kot, Sfinks, Argus). W okresie międzywojennym działały tamże m.in. Qui Pro Quo, Morskie Oko, Banda, Rex, Perskie Oko, Cyganeria, Wielka Rewia, Alibaba, Cyrulik, zaś we Lwowie Czwórka i Ul (z piosenkarką-autorką A. Kitschman). Dominowała piosenka liryczna, miłosna, satyr. i żołnierska, popularyzowana także przez wydawnictwa muz., płyty gramofonowe, radio, od lat 30. przez film dźwiękowy. Kompozytorami ówczesnych przebojów byli: J. Boczkowski, W. Dan-Daniłowski, A. Gold, B. Kaper, A. i Z. Karasińscy, M. Kozar-Słobódzki, A. Lewandowski, L. Łuskino, J. Petersburski, H. Wars, Z. Wiehler, autorami tekstów — J. Brzechwa, M. Hemar, J. Jurandot, A. Kowalski, K. Makuszyński, K. Tom, J. Tuwim, A. Włast, K. Wroczyński, M. Zieliński, T. Żeromski, zaś wykonawcami — A. Aston, E. Bodo, A. Bogucki, J. Czaplicki, Chór Dana, A. Dymsza, D. Faliszewski, M. Fogg, S. Górska, S. Gruszczyński, Z. i L. Halama, K. Hanusz, J. Kiepura, T. Mankiewicz, L. Messal, H. Ordonówna, Z. Pogorzelska, M. Rentgen, L. Sempoliński, Z. Terne, M. Zimińska, A. Żabczyński, L. Żelichowska i in.

Po II wojnie świat. do popularyzacji piosenkarstwa, zwłaszcza od lat 60. przyczyniła się także telewizja oraz festiwale piosenki, zwłaszcza w Sopocie, Opolu, Kołobrzegu, Wrocławiu. Do powojennych twórców piosenek należą kompozytorzy: J. Abratowski, L. Bogdanowicz, Z. Ciechan, J. Derfel, J. Gert, K. Gärtner, M. Grechuta, J. Harald, L. Kaszycki, B. Klimczuk, K. Knittel, Z. Konieczny, A. Kopff, W. Korcz, A. Korzyński, F. Leszczyńska, J. Loranc, A. Markiewicz, J. Matuszkiewicz, Cz. Niemen, E. Pałłasz, W. Patuszyński, J.K. Pawluśkiewicz, W. Piętowski, R. Poznakowski, T. Prejzner, S. Rembowski, M. Sart, M. Sewen, R. Sielicki, E. Spyrka, T. Sygietyński, W. Szpilman, M. Święcicki, W. Trzciński, J. Wasowski, A. Zarycki, A. i J. Zielińscy, R. Żyliński; autorzy tekstów: J. Abramow, A. Bianusz, B. Choiński, J. Cygan, K. Dzikowski, J. Ficowski, E. Fiszer, J. Gałkowski, J. Kofta, J. Kondratowicz, J. Korczakowski, T. Kubiak, A. Kuryło, W. Młynarski, L.A. Moczulski, J. Odrowąż, A. Osiecka, J. Pietrzak, J. Przybora, T. Śliwiak, A. Tylczyński, J. Wołek, J. Zalewski; wykonawcy: E. Adamiak, M. Bajor, H. Banaszak, E. Bem, S. Borys, M. Burano, A. Dąbrowski, E. Demarczyk, L. Długosz, Eleni, M. Fogg, H. Frąckowiak, E. Geppert, A. German, M. Grechuta, A. Jantar, I. Jarocka, M. Jeżowska, K. Jędrusik, M. Koterbska, S. Krajewski, K. Krawczyk, H. Kunicka, A. Majewska, Młynarski, Niemen, J. Połomski, K. Prońko, S. Przybylska, P. Raptis, M. Rodowicz, A. Rosiewicz, R. Rynkowski, I. Santor, U. Sipińska, Z. Sośnicka, J. Stępowski, P. Szczepanik, E. Śnieżanka, I. Trojanowska, V. Villas, W. Warska, Z. Wodecki, T. Woźniak, A. Zaucha i in.

W muzyce rozrywkowej rozwijano gatunki operetki, musicalu, wodewilu, rewii itp. Reprezentowali je kompozytorzy: A. Bloch, R. Czubaty, T. Dobrzyński, J. Gaczek, Gärtner, L. Kaszycki, T. Kierski, M. Lida, M. Małecki, S. Renz, R. Sielicki, M. Święcicki; autorzy librett: M.Z. Bordowicz, E. Bryll, Z. Gozdawa, J. Jurandot, Z. Lipszyński, J. Majdrowicz, A. Marianowicz, J. Minkiewicz, Młynarski, W. Panek, J. Słotwiński, W. Stępień i in. Dużą rolę w okresie powojennym odegrali także kompozytorzy muzyki filmowej, m.in T. Baird, T. Kański, B. Kaper, L. Kaszycki, W. Kazanecki, W. Kilar, K. Komeda-Trzciński, A. Korzyński, A. Markowski, T. Prejzner, Z. Preisner, K. Serocki, Z. Turski, A. Walaciński.