Polska. Gospodarka. Leśnictwo

Polska. Gospodarka. Leśnictwo.

Do XVI w. ziemie pol. odznaczały się bardzo dużą lesistością; w wyniku znacznego eksportu drewna i jego przetworów (m.in. potaż i smoła) oraz wzrostu zapotrzebowania na drewno związanego z rozwojem przemysłu lesistość znacznie spadła (ok. 35% w XVIII w.); racjonalną gospodarkę leśną wprowadzono dopiero na przeł. XVIII i XIX w., gł. w zaborze pruskim i lasach rządowych Królestwa Polskiego. W okresie międzywojennym w Polsce lasy zajmowały 8624 tys. ha (1937), w tym lasy państw. 3339 tys. ha; lesistość kraju wynosiła 22,2%; rocznie pozyskiwano średnio 16–17 mln m³ drewna, a 1926–28 nawet 26–27 mln m³ (grubizny). Podczas okupacji niem. lasy pol. zostały uznane za bazę surowca drzewnego dla niem. gospodarki wojennej; 1940–42 w GG dokonywano wyrębów o wielkości dwóch etatów rocznie (tj. dwukrotnie więcej niż zdolność produkcyjna drzewostanów); po zakończeniu wojny powierzchnia zrębów zupełnych i pożarzysk wynosiła ok. 400 tys. ha; 1944 (dekret PKWN) zostały upaństwowione wszelkie lasy i grunty leśne o pow. ponad 25 ha, stanowiące dotychczas własność osób fiz. i prawnych; 1946–2002 wskaźnik lesistości wzrósł z 20,8% do 28,5%; wzrost ten nastąpił dzięki intensywnie prowadzonym zalesieniom, gł. najstarszych gruntów porolnych i nieużytków, a także w wyniku przejmowania przez gospodarstwa leśne gruntów zadrzewionych i zakrzewionych w sposób naturalny; powiększaniu się powierzchni lasów towarzyszyło jednak pogarszanie się stanu jakościowego i struktury wiekowej drzewostanu (zmniejszanie się udziału starszych klas wieku). Docelowy wskaźnik lesistości dla Polski ustalono na poziomie 33–34%; zakłada się, że zostanie on osiągnięty 2050.

W 2002 powierzchnia lasów wynosiła 8918 tys. ha, z czego lasy prywatne (bardzo rozdrobnione) stanowiły 17,4%; w lasach państw. przeważały drzewostany młode (do 40 lat) — ok. 32% pow. lasów, a udział drzewostanów starszych klas wieku (powyżej 80 lat) wynosił ok. 20%; pod względem składu gatunkowego przeważały drzewostany iglaste (ok. 77%), a gatunkiem gł. była sosna (niemal 70%); inne ważne gat. lasotwórcze to: świerk, jodła, modrzew, buk, dąb, brzoza i olcha. Lasy w Polsce są rozmieszczone bardzo nierównomiernie, najmniejsza lesistość jest w centrum kraju, największa na krańcach północno-zachodnich i południowo-wschodnich; do największych kompleksów leśnych należą m.in.: Bory Dolnośląskie, Puszcza Solska, Puszcza Notecka, Bory Tucholskie, Puszcza Augustowska.

Podstawową funkcją ekon. lasów jest produkcja drewna; 1946–80 pozyskanie drewna w Polsce wzrosło niemal 2-krotnie, przekraczając co roku możliwość produkcyjną lasów (etat rębny); 1980–91 nastąpił spadek pozyskania (1989 etat po raz pierwszy nie został przekroczony), a od 1992 ponowny wzrost. Oprócz drewna są także pozyskiwane tzw. użytki uboczne, m.in. żywica, owoce leśne oraz grzyby. Z gospodarstwem leśnym jest związana gospodarka łowiecka; w Polsce można polować na 31 gat. zwierząt łownych (w tym 17 gat. ssaków i 14 gat. ptaków), są to m.in.: dziki, sarny, zające, bażanty i kuropatwy, a od 1974 także żubry.

Szkółka leśna w Podlaskiem