Macedonia Północna. Literatura

Macedonia Północna. Literatura.

Swe tradycje wywodzi z piśmiennictwa staro-cerkiewno-słow. (tzw. szkoła ochrydzka na przeł. IX i X w., której twórcą był uczeń Cyryla i Metodego, Klemens — Kliment Ochrydzki). Po wiekach kontynuacji średniow. literatury rel., wywodzącej się z kręgu kultury bizant., i zastoju spowodowanego niewolą tur., w XIX w. pojawili się budziciele słow. świadomości nar.; podejmowali oni próby lit., nawiązując do rodzimego folkloru (bracia D. i K. Miladinovowie, K. Šapkarev, M. Cepenkov) i posługując się miejscowymi dialektami (K. Miladinov, R. Ž inzifov, G. Prličev). Kontynuatorami tej tradycji byli autorzy dramatów obyczajowych (V. Iljoski, A. Panov, R. Krle), tworzący w okresie międzywojennym. Za prekursorów współcz. poezji maced. są uważani K. Racin i K. Nedelkovski, obaj związani z ruchem lewicowym przeł. lat 30. i 40. Powstanie po II wojnie świat. Rep. Macedonii w ramach Federacyjnej Lud. Rep. Jugosławii, oficjalne uznanie narodowości maced. oraz kodyfikacja języka lit. (1945) stworzyły możliwości szybkiego rozwoju literatury maced., o której kształcie zadecydował przede wszystkim jedyny wzorzec rodzimej tradycji kulturowej — folklor, a także presja panującej ideologii — socjalist. treści i socrealist. forma, w latach 50. ustępująca tendencjom zbliżonym do współcz. nurtów literatury światowej. Ogólną cechą charakterystyczną młodej jeszcze literatury maced. jest podejmowanie tematów związanych z historią kraju oraz stałe potwierdzanie prawa do własnej odrębności narodowej. Najważniejsze miejsce w literaturze maced. zajmuje poezja, gł. liryczna (A. Šopov, S. Janevski, B. Koneski, G. Todorovski, M. Matevski, R. Pavlovski, B. Gjuzel, P. Andreevski, A. Vangelov, E. Kletnikov). Proza, początkowo opowiadania, później także powieści, rozwijała się bujniej w 2. poł. lat 50. (S. Popov, Janevski, V. Maleski, J. Leov). Twórcą, który odegrał czołową rolę w procesie modernizacji prozy maced., był Janevski; uprawiał on wielką epikę powieściową (tak jak M. Fotev i T. Georgijevski). Techniką skazu posługiwał się Ž. Čingo, a także Andreevski. Do eur. tradycji nadrealist. nawiązywał w swych wierszach i opowiadaniach V. Urošević. Rozwój maced. dramatopisarstwa przebiegał od tradycyjnego dramatu obyczajowego (V. Iljoski, T. Arsovski) i polit. (K. Čašule) po inspirowane osiągnięciami współcz. teatru świat. sztuki o tematyce hist. i polit. (G. Stevanovski, J. Plevneš), które w latach 80. znalazły się na scenach całej Jugosławii.