Arabia Saudyjska. Gospodarka

Arabia Saudyjska. Gospodarka.

Podstawą gospodarki i najważniejszym źródłem dochodów Arabii Saudyjskiej jest wydobycie i przetwórstwo ropy naftowej; uzyskiwane z eksportu ropy środki finansowe służą m.in. rozwojowi przemysłu, rolnictwa, budownictwa miejskiego, infrastruktury komunikacyjnej oraz infrastruktury społecznej (oświata, służba zdrowia); udział przemysłu i budownictwa w produkcie krajowym brutto wynosi 61,8%, rolnictwa — 3%, usług — 35,2% (2007); produkt krajowy brutto wg parytetu siły nabywczej na 1 mieszkańca wynosi 20,7 tys. dolarów USA (2007).

Przemysł.

W Arabii Saudyjskiej na wybrzeżu i w szelfie Zat. Perskiej występują bogate złoża ropy naft., szacowane na 1/4–1/3 zasobów świat.; eksploatację złóż prowadzą (pod nadzorem przedsiębiorstwa państw. Petromin) towarzystwa naft., gł. koncern Saudi Aramco; Arabia Saudyjska zajmuje 1. miejsce w świecie w wydobyciu ropy naft. (394 mln t, 2001); od poł. lat 80. XX w., zgodnie z ustaleniami OPEC, kraj ponosi gł. ciężar limitów sprzedaży ropy naft., co stabilizuje cenę tego surowca na świat. rynkach; z innych surowców wydobywa się gaz ziemny, sól kam., surowce skalne oraz złoto; nie eksploatuje się zasobnych złóż rud metali (m.in. żelaza, miedzi), fosforytów i uranu. Silnie rozwinięty przemysł rafineryjny i petrochemiczny; rafinerie w Ras Tannura i Al-Dżubajl nad Zat. Perską oraz w Janbu al-Bahr nad M. Czerwonym (ropa dostarczana rurociągiem z wybrzeża Zat. Perskiej) przetwarzają ok. 40 mln t ropy naft. rocznie; Arabia Saudyjska specjalizuje się w produkcji najlepszych jakościowo benzyn i paliw lotn.; po 1975 duże nakłady finansowe przeznaczono na hutnictwo żelaza i aluminium (huty w Al-Dżubajl, Dżuddzie, Janbu al-Bahr), przemysł maszyn., materiałów budowlanych (zwłaszcza cementu — ok. 10 mln t rocznie), spoż., nawozów sztucznych (kombinat w Ad-Dammam) oraz budowę zakładów odsalających wodę mor., m.in. w Al-Dżubajl (największa odsalarnia wody mor. na świecie) i Dżuddzie. Duże zakłady przem. w Arabii Saudyjskiej stanowią własność państwową. Coraz mniejszą rolę odgrywa rzemiosło (tkactwo, garncarstwo, wyroby z metalu).

Rolnictwo.

Produkcja rolna jest wysoko inwestowana w celu zapewnienia wystarczalności żywnościowej; obszary uprawne zajmują 1,7% pow. kraju; do nawadniania gruntów oprócz wód podziemnych wykorzystuje się odsoloną wodę mor.; nowocz. metody produkcji, m.in. wielkie zautomatyzowane szklarnie i wyspecjalizowane farmy hod. zapewniają Arabii Saudyjskiej samowystarczalność w produkcji pszenicy (przeznacza się ją nawet na eksport w wyniku nadprodukcji), drobiu, mleka i warzyw; gł. uprawy: pszenica, proso, sorgo, jęczmień, warzywa, palma daktylowa (jeden z największych producentów daktyli na świecie), kawowiec, owoce cytrusowe; na półpustynnych pastwiskach (ok. 39% pow. kraju) hoduje się owce, kozy i wielbłądy, w nowocz. farmach — drób i bydło; w M. Czerwonym poławia się ryby oraz perły i korale, zanik połowów w Zat. Perskiej (skażenie wód zatoki ropą naft. w czasie wojny irackiej 1991), które przeniosły się na dalsze akweny; służy temu rozwijana nowoczesna flota rybacka.

Transport i łączność.

W przewozach gł. rolę odgrywa transport samochodowy, rurociągowy i lotn.; sieć dróg kołowych (151 tys. km) intensywnie rozbudowywana; gł. arterię samochodową stanowi autostrada Dżudda (nad M. Czerwonym)–Rijad–Ad-Dammam (nad Zat. Perską), poza tym szosy z Ad-Dammam do Jordanii, Kuwejtu oraz do Bahrajnu i Zjedn. Emiratów Arab.; rurociągami transportuje się ropę naft., gaz ziemny i odsoloną wodę mor.; sieć ropociągów od złóż naft. nad Zat. Perską do portów Sajda (w Libanie) nad M. Śródziemnym, Janbu al-Bahr nad M. Czerwonym oraz do Rijad; gęsta sieć połączeń lotn.; międzynar. porty lotn.: Rijad, Dżudda, Medyna, Az-Zahran; największe porty mor.: Dżudda (port handl. i pasażerski — gł. pielgrzymi do Mekki), Janbu al-Bahr, Ad-Dammam, Al-Dżubajl, Ras Tannura (naft.); w rozbudowie port Ras al-Ghair. Wielkość przeładunków towarowych w portach, nie licząc ropy naft., 1996 wynosiła 86 mln t.

Handel zagraniczny.

Arabia Saudyjska ma dodatni bilans handl. — 33,5 mld dol. USA; ponad 80% wartości eksportu stanowi ropa naft. (największy świat. eksporter) i produkty naft., poza tym eksportuje się gaz ziemny oraz siarkę (produkt odsiarczania gazu ziemnego), a także materiały budowlanych i produkty rolne; import obejmuje maszyny i sprzęt transportowy, wyroby elektrotechniczne, broń, żywność i in.; gł. partnerzy handl.: Japonia, USA, W. Brytania, Niemcy, Korea Południowa, Singapur.