stereotyp
 
Encyklopedia PWN
stereotyp
[gr.],
podzielane społecznie wiedza, poglądy i oczekiwania wobec danej grupy społ.;
s. charakteryzuje się przeważnie nasyceniem wartościami i emocjami, uproszczeniem i nadmiernym uogólnieniem. Cechą s. są także sztywność i trwałość, wynikające z odrzucania informacji podważających s. i podatności na informacje, które go potwierdzają. Wywiera silny wpływ na zachowania członków grup społ., sprzyjając zwłaszcza utrwalaniu uprzedzeń wobec ludzi spoza własnej grupy; w znaczeniu szerszym używa się terminu stereotyp na oznaczenie wszelkich poglądów stanowiących odbicie gotowego wzoru i przyswajanych bez zastanowienia i konfrontowania ich z rzeczywistością.
Utrzymywaniu się stereotypów i uprzedzeń sprzyja zjawisko tzw. kategoryzacji społ.: sam podział świata społ. na kategorie „my” i  „oni” sprawia, że ludzie są skłonni podkreślać różnice między grupą własną i cudzą w wielu innych zakresach niż podstawa kategoryzacji (co zwiększa dystans wobec „innych”), jak również traktować „innych” jako bardziej podobnych do siebie nawzajem niż to jest w rzeczywistości oraz faworyzować członków grupy własnej (np. lepiej ich traktować, łatwiej usprawiedliwiać ich niepowodzenia). O trwałości stereotypów decyduje też fakt, że są one łatwo dostępnymi, „wygodnymi” w użyciu schematami poznawczymi, umożliwiającymi szybką, choć raczej powierzchowną orientację w różnych sytuacjach społ. (zwłaszcza przy kontaktach z osobami nieznanymi); stereotypy okazują się szczególnie przydatne przy niedoborze informacji, gdyż umożliwiają wypełnianie luk w wiedzy o innych, a także przy przeciążeniu informacyjnym, gdyż dostarczają wskazówek ukierunkowujących uwagę na informacje ważne, upraszczających tym samym obraz sytuacji. Łatwy w użyciu schemat, jakim jest stereotyp, jest bardzo odporny na zmianę, ponieważ sprzyja spostrzeganiu i zapamiętywaniu informacji z nim zgodnych oraz odrzucaniu informacji niezgodnych. Inną istotną przyczyną utrzymywania się stereotypów i uprzedzeń jest to, że są one silnie związane z tożsamością społ., czyli poczuciem przynależności do określonej grupy bądź kategorii społecznej. Ludzie podnoszą poczucie własnej wartości przez przypisywanie grupie własnej cech pozytywnych i obniżanie statusu innych grup społ.; ponadto, wymiana podzielanych w grupie, stereotypowych opinii na temat „obcych” umacnia więź grupową; stereotypy dostarczają też uzasadnień dla istniejącego porządku społ., nierówności społ. i dyskryminacji (np. gorszego traktowania ludzi pewnych kategorii).
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia