Sinn Féin
 
Encyklopedia PWN
Sinn Féin
[szyn fe:ń; ‘my sami’]
(SF),
od 1905 nazwa programu politycznego, a od 1908 — irlandzkiej partii politycznej;
uformowała się ona pod przywództwem A. Griffitha i zgodnie z wysuniętym przez niego programem postulowała przekształcenie państwa brytyjskiego w dualistyczną monarchię brytyjsko-irlandzką (na wzór Austro-Węgier). Po objęciu przywództwa przez E. de Valerę (1917) stała się orędowniczką powstania niepodległej i niepodzielnej republiki irlandzkiej; w wyborach XII 1918 do brytyjskiej Izby Gmin zdobyła 73 miejsca (na 105 przypadających Irlandii), lecz — zgodnie z przyjętą zasadą nieobsadzania miejsc w uznawanych za obce organach ustawodawczych — odmówiła ich objęcia i I 1919 utworzyła irlandzkie zgromadzenie narodowe (Dáil Éireann), które powołało rząd i ogłosiło niepodległość Irlandii; przyczyniła się następnie do zorganizowania Irlandzkiej Armii Republikańskiej (IRA). Spór na tle oceny traktatu brytyjsko-irlandzkiego z 6 XII 1921 (kończącego walki IRA z siłami brytyjskimi 1919–21) spowodował podział SF na 2 frakcje: „protraktatową”, z której 1923 wyłoniła się partia Cumann na nGaedheal (1933 przekształcona w Fine Gael), i „antytraktatową”, z której 1926 odłączyła się część działaczy, tworząc partię Fianna Fáil. Pozostała grupa pod nazwą SF działała w obu częściach Irlandii jako mała partia radykalna. W 1970 podzieliła się (w ślad za IRA) na: „oficjalną” SF — radykalnie lewicową i opowiadającą się za niestosowaniem przemocy (od 1977 pod nazwą Sinn Féin Partia Robotnicza, od 1982 Partia Robotnicza), i „tymczasową” SF — z czasem SF — związaną z IRA. Wraz z trwaniem konfliktu w Irlandii Północnej SF zyskiwała rosnące poparcie wśród irlandzkiej (głównie katolickiej) społeczności tej prowincji. Pod przywództwem G. Adamsa (od 1983) powoli zmieniła strategię w kierunku poszukiwania rozwiązań politycznych; po zawieszeniu broni przez IRA została 1997 dopuszczona do rokowań pokojowych i 1998 była jednym z uczestników porozumienia wielkopiątkowego. W VI 1998 zdobyła 18 (na 108) miejsc w Zgromadzeniu Irlandii Północnej i 1999–2002 wchodziła do protestancko-katolickiego rządu prowincji; pośredniczy też w kontaktach z IRA; jej głównie celem pozostaje zjednoczenie obu części Irlandii w jedną republikę; w wyborach 2003 uzyskała 24 miejsca, stając się najsilniejszą partią po stronie katolickiej w prowincji. Zdobywa też w Irlandii Północnej mandaty do brytyjskiej Izby Gmin, których konsekwentnie nie obsadza. Działa także w Republice Irlandii, gdzie 1997 i 2002 uzyskiwała miejsca (odpowiednio 1 i 5) w izbie niższej parlamentu.
Wawrzyniec Konarski
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia