Scott Robert Falcon
 
Encyklopedia PWN
Scott
[skot]
Robert Falcon Wymowa, ur. 6 VI 1868, Devonport (hrab. Devon), zm. 29 lub 30 III 1912, Antarktyda Zachodnia,
oficer brytyjskiej marynarki wojennej, badacz Antarktydy.
Kalendarium
Urodził się 6 VI 1868 w Devonport (hrabstwo Devon).
Wstąpił do Marynarki Królewskiej 1880, 1887 został porucznikiem.
Pierwsza wyprawa antarktyczna
W latach 1901–04 kierował doskonale wyposażoną brytyjską ekspedycją antarktyczną na statku Discovery. Po osiągnięciu 1902 Przylądka Adare’a popłynął wzdłuż wybrzeża Ziemi Wiktorii i dotarł do wulkanów Terror i Erebus — stwierdził, że wznoszą się one na Wyspie Rossa. Kontynuując badania J. Rossa, natrafił na nieznaną jeszcze Ziemię Króla Edwarda VII (obecnie Półwysep Edwarda VII), skąd pożeglował do Zatoki McMurdo, gdzie na wmarzniętym w lód statku spędził 2 zimy. Badacze podejmowali ze statku wiele wypadów w głąb lądu. W latach 1902–03 Scott i Ernest Shackleton wyprawili się w kierunku bieguna, dotarli do 82°17′S (dalej niż ktokolwiek inny w tym czasie) i odkryli m.in. Górę Markhama. Zimą 1903 Scott samotnie zapuścił się daleko w głąb Ziemi Wiktorii, pokonując na nartach 1160 km, czym pobił rekord dotychczasowych wypraw polarnych. Podczas wyprawy prowadzono systematyczne pomiary meteorologiczne i magnetyczne oraz wykonano pierwsze próby balonowe w Antarktyce. Po powrocie do kraju awansował na stopień kapitana.
Wyprawa do bieguna południowego
W 1910 Scott wyruszył na statku wielorybniczym Terra Nova na czele drugiej, liczącej 33 osoby, wyprawy na Antarktydę; głównym jej celem był zdobycie bieguna; w drodze dowiedział się o podjęciu tego zadania przez norweską wyprawę Roalda Amundsena. 4 I 1911 Scott osiągnął Zatokę McMurdo i jeszcze w styczniu ruszył ku biegunowi, ale zła pogoda zmusiła go do zawrócenia. Ponowny atak na biegun rozpoczęto 2 XI 1911. Zamiast sań motorowych, które nie zdały egzaminu (zamarzały ich silniki), użyto sań ciągnionych przez islandzkie kuce (pony), uznane przez Scotta za bardziej przydatne od psów. Po 5 tygodniach wyczerpującego marszu osiągnięto podnóże Płaskowyżu Polarnego wewnątrz kontynentu. Kiedy skończyła się pasza dla kuców, polarnicy musieli je zabić i ruszyć dalej pieszo ciągnąc sanie. Następnie z powodu wyczerpywania się prowiantu, od 87°32′S (270 km od celu) Scott ruszył dalej tylko z 4 towarzyszami; byli to: Edward Adrian Wilson, Larwance Oates, Henry Bowers i Edgar Evans. Marsz utrudniały: brak zwierząt pociągowych, silne mrozy i duże przestrzenie miękkiego śniegu. Polarnicy resztkami sił stanęli 18 I 1912 na biegunie, lecz tu znaleźli namiot z norweską flagą, nieco żywności i list od Amundsena pozostawiony 33 dni wcześniej. Załamani psychicznie tą klęską i skrajnie wyczerpani fizycznie rozpoczęli następnego dnia powrót, w którym przeszkadzał im jeszcze silniejszy mróz, burze śnieżne i kurczące się szybko zapasy. Jeden z polarników zmarł po upadku na lodowcu, drugi z odmrożonymi rękami i nogami wyczołgał się z namiotu po kryjomu podczas burzy śnieżnej i zniknął na zawsze. Trzej pozostali rozbili 21 III swój ostatni obóz zaledwie 18 km od najbliższego składu z zapasami, zostawionego w drodze do bieguna; zabrakło im paliwa i żywności, a dalszy marsz uniemożliwiała szalejąca burza. Wszyscy zmarli. Robert Scott prawie do śmierci prowadził dziennik — ostatnia notatka pochodzi z 29 III 1912. Dopiero 12 XI 1912 poszukujący ich towarzysze wyprawy znaleźli namiot z trzema ciałami, dziennikiem i cennymi materiałami naukowymi (m.in. z próbkami geologicznymi). Scott należy do najwybitniejszych badaczy Antarktydy. Usiłując dotrzeć jak najdalej na południe i do bieguna, nigdy, mimo ciężkich warunków, nie zaniedbywał, badań naukowych. Za odwagę i patriotyzm zdobył uznanie jako bohater narodowy.
Główne publikacje
Napisał: The Voyage of „Discovery” (t. 1–2 1905); dzienniki z jego ostatniej wyprawy ukazały się pt. Scott’s Last Expedition (t. 1–2 1913), w języku polskim: Dziennik wyprawy kapitana Scotta (1913, wersja skrócona), Ostatnia wyprawa Scotta (1960, wydanie pełne). Imieniem Scotta nazwano m.in. wyspę w Antarktyce (Scotta Wyspa) oraz wybrzeże i góry na Antarktydzie.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia