ruch
 
Encyklopedia PWN
ruch,
fizjol. jedna z podstawowych cech wszystkich organizmów żywych; zdolność ruchu wykazują rośliny (ruchy roślin), zwierzęta (np. lokomocyjny ruch organizmów), organizmy jednokomórkowe (bakterie, Protista), także komórki ciała zwierząt;
u roślin i grzybów ruch jest związany głównie ze wzrostem lub zmianą napięcia (turgoru), u pierwotniaków i zwierząt — ze zmianą struktury wyspecjalizowanych białek kurczliwych. U zwierząt rozróżnia się: ruch pełzakowaty, ruch rzęskowy (wiciowy) oraz ruch mięśniowy. Ruch mięśniowy występuje w narządach wewnętrznych i jest niezbędny do prawidłowego ich funkcjonowania (np. perystaltyka, serce) albo w mięśniach szkieletowych, wchodzących wraz z kośćcem w skład narządu ruchu, umożliwiającego poruszanie się organizmu w przestrzeni oraz czynne oddziaływanie na środowisko za pomocą czynności manipulacyjnych; podstawowym elementem ruchu mięśniowego jest skurcz mięśnia.
W zachowaniu się wyższych zwierząt i człowieka najważniejszą rolę odgrywają ruchy dowolne, uruchamiane przez ośrodki ruchowe w płatach czołowych kory mózgowej; w ośrodkach tych, zaliczanych do tzw. układu piramidowego, nie tylko powstają bezpośrednie rozkazy wykonania ruchu, lecz są także przechowywane wzorce (ślady pamięciowe) złożonych aktów ruchowych, a w najbardziej ku przodowi położonych częściach kory mózgowej — wzorce świadomych ciągów działań; sprawny przebieg ruchów dowolnych wymaga współdziałania systemu ośrodków ruchowych, korowych i podkorowych zaliczanych do układu pozapiramidowego móżdżku (pobudzenie ośrodków pozapiramidowych, np. w pląsawicy, wywołuje ruchy mimowolne, niezależne od woli). U zdrowego człowieka ruchom dowolnym często towarzyszą współruchy, np. poruszanie kończynami górnymi podczas chodu; wiele dowolnych czynności ruchowych ulega automatyzacji, tzn. wykonywane są bez bezpośredniego zaangażowania uwagi (np. chód, jazda na rowerze, taniec); proces ten polega na częściowym przejmowaniu sterowania ruchami dowolnymi przez układ pozapiramidowy.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia