Legiony Polskie
 
Encyklopedia PWN
Legiony Polskie w I wojnie światowej,
polskie formacje wojskowe działające 1914–17 po stronie państw centralnych, podporządkowane organizacyjnie Naczelnej Komendzie armii austro-węgierskiej, politycznie i częściowo organizacyjnie Naczelnemu Komitetowi Narodowemu.
Wywodziły się z oddziałów strzeleckich J. Piłsudskiego i innych polskich organizacji wojskowo-niepodległościowych; VIII 1914 utworzono Legion Wschodni i Legion Zachodni, jesienią połączono je pod nazwą Legionów Polskich. Kolejni dowódcy: generał K. Durski-Trzaska (IX 1914–II 1916), generał S. Puchalski (II–XI 1916), pułkownik S. Szeptycki (XI 1916–IV 1917), pułkownik Z. Zieliński (IV–VIII 1917). W skład Legionów Polskich wchodziły 3 brygady oraz jednostki wspierające i pomocnicze (m.in. pułk artylerii). I Brygada, utworzona XII 1914, komendant J. Piłsudski, od X 1916 dowódca — pułkownik M. Januszajtis; skład: 1., 5. i 7. pułk piechoty oraz 1. pułk ułanów. II Brygada, zwana również Karpacką lub Żelazną, powołana V 1915 w Kołomyi, dowódca pułkownik F. Küttner, od VIII 1916 — pułkownik J. Haller; skład: 2. i 3. pułk piechoty oraz 2. pułk ułanów. III Brygada, utworzona V 1915, dowódcy: pułkownik W. Grzesicki, pułkownik S. Szeptycki, pułkownik Z. Zieliński, pułkownik B. Roja; skład: 4. i 6. pułk piechoty. Skład Legionów Polskich często się zmieniał, ustalił się po przemianowaniu na Polski Korpus Posiłkowy (IX 1916) i dymisji Piłsudskiego ze stanowiska komendanta I Brygady; VI 1916 ok. 25 tysięcy żołnierzy. Po przekazaniu Legionów Polskich (po akcie 5 XI 1916) IV 1917 Niemcom, z formacji legionowych zaczęła powstawać Polska Siła Zbrojna (Polnische Wehrmacht); w wyniku kryzysu przysięgowego VII 1917 (część I i III Brygady odmówiła złożenia przysięgi Niemcom) legioniści z Królestwa Polskiego zostali internowani w Szczypiornie i Beniaminowie, a ci, którzy złożyli przysięgę — włączeni do Polskiej Siły Zbrojnej; legioniści z Galicji częściowo zostali wcieleni do armii austriackiej, częściowo pozostali w zredukowanym do ok. 7,5 tysiąca Polskim Korpusie Posiłkowym. Większe walki m.in. pod Nowym Korczynem (IX 1914), Anielinem i Laskami (21–26 X 1914), pod Krzywopłotami, Marcinkowicami, Łowczówkiem (22–25 XII 1914), na Ukrainie Zakarpackiej (X 1914), pod Mołotkowem (29 X 1914), Rafajłową, Kirlibabą i Rarańczą (13 VI 1915), pod Konarami (16–25 V 1915), Jastkowem (29–31 VII 1915), Kostiuchnówką (4–6 VII 1916).
zgłoś uwagę
Ilustracje
Legiony Polskie na Wołyniu, maj 1916 r., okopy 5. pułku piechoty na „Polskiej Górze”. Z prawej Józef Piłsudskifot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Legiony Piłsudskiego wkraczają do Kielc, kompania 1 pułku piechoty Legionów Polskich po dowództwem Herwina w Kielcach 12 VIII 1914fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Kawaleria Legionów J. Piłsudskiego zimą 1914 r. w Karpatach. fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Legiony Polskie na Wołyniu w lecie 1916 r. — siedzą za stołem od lewej: Leon Wyczółkowski, Józef Piłsudski, biskup Władysław Bandurski, austriacki komendant Legionów gen. Puchalski, płk Januszaitis. Za stołem m.in. płk Grzesicki, płk Zieliński, płk Minkiewicz. Przy bocznym stole siedzą m.in. ppłk Berbecki, ppłk Roja. Wśród stojących m.in. mjr Belina-Prażmowski i rtm. Grzmot-Skotnickifot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Pożegnanie Krakowskich Dzieci, modlitwa przed wyruszeniem z koszar, 1914 fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Sztab generalny I Brygady Legionów w 1914 — na rysunku-pocztówce Leopolda Gottlieba na koniach: J. Piłsudski, K. Sosnkowski, W. Sławek, W. Sieroszewskifot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
I wojna światowa, niemieccy żołnierze w okopach podczas bitwy nad Marną, 1914.fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia